Corocznie 14 czerwca obchodzimy Światowy Dzień Krwiodawcy, święto stworzone z myślą o dawcach krwi. Data nie jest przypadkowa – tego dnia przyszedł na świat Karl Landsteiner, austriacki immunolog i patolog. W 1901 roku Landsteiner pobrał krew sobie i swoim pięciu współpracownikom. Jego eksperymenty doprowadziły do wyłonienia trzech grup krwi: A, B i C (dzisiaj 0), a także pozwoliły ustalić, że transfuzja krwi pomiędzy grupami powoduje zniszczenie krwinek. Za swoje odkrycia naukowe odebrał w 1930 roku nagrodę Nobla.

BĄDŹ HEROSEM – ODDAJ KREW!

Krwiodawstwo to oddawanie krwi przez osoby zdrowe na rzecz osób potrzebujących krwi lub jej składników. Odbiorcami są m.in. szpitale oraz ośrodki wykonujące przeszczepy, operacje i inne zabiegi, do przeprowadzenia których niezbędna jest krew. Honorowe krwiodawstwo popularyzuje się w Polsce od 1945 roku, czyli od czasów powojennych. Zostać krwiodawcą to jak zostać bohaterem, tyle że nie trzeba mieć wyjątkowych nadprzyrodzonych mocy (poza nieskazitelnym stanem zdrowia i odrobiną odwagi).

Oddać krew może osoba dorosła, pomiędzy 18. a 65. r.ż. (w Belgii – do 70. r.ż., ale pod warunkiem, że pierwsza donacja odbyła się przed 66. urodzinami). Masa ciała nie jest bez znaczenia – wymóg to powyżej 50 kg dla dawców krwi pełnej lub jej składników otrzymywanych metodą aferezy i powyżej 70 kg dla dawców krwinek czerwonych metodą erytroaferezy.

Trzeba pamiętać także o obostrzeniach, których należy bezwzględnie przestrzegać. Lista wszystkich wykluczających donację przypadków jest bardzo długa (zapoznaj się z nią w punkcie poboru krwi), ale warto wspomnieć choćby o kilku z nich. Nie można oddać krwi do sześciu miesięcy po inwazyjnych zabiegach chirurgicznych (przeszczepie, przetaczaniu krwi, wykonaniu tatuażu za pomocą nakłuć igłami, badaniu endoskopowym), po opuszczeniu zakładu karnego lub po powrocie z terenu zagrożonego chorobami tropikalnymi czy z krajów, gdzie przebywa zwiększona liczba nosicieli wirusa HIV i chorych na AIDS (np. Afryka Środkowa i Zachodnia, Tajlandia). Po zetknięciu potencjalnego dawcy z chorym na choroby zakaźne powinien minąć miesiąc. Na przeszkodzie stoi także przebyta gruźlica, borelioza, malaria czy toksoplazmoza.

Wpływ na dawcę mają również niedawne szczepienia oraz zażywane leki. Dwa tygodnie należy odczekać po ustąpieniu chorób układu oddechowego (zapalenie oskrzeli lub zatok) i pokarmowego (biegunka, choroba wrzodowa). Również mniejsze zabiegi chirurgiczne nie są bez wpływu na stan zdrowia – należy wstrzymać się z oddaniem krwi siedem dni po usunięciu zęba lub po leczeniu kanałowym, a dobę po standardowej wizycie u stomatologa. Zdyskwalifikowane na stałe są osoby z chorobami przewlekłymi (np. serca, naczyń krwionośnych, układu pokarmowego, układu nerwowego), osoby uzależnione od narkotyków, alkoholu lub zażywające leki psychoaktywne.

Ludzki organizm to mechanizm skomplikowany i delikatny zarazem. Nie lekceważ żadnej z przypadłości.

GODZINA ZERO – JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ?

Krew pobierana jest od dawców krwi w Regionalnych Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK) i Oddziałach Terenowych w Polsce. Dzięki wsparciu wielu instytucji centra te organizują akcje wyjazdowe pobierania krwi na terenie całego kraju. W Belgii za podobne inicjatywy odpowiada Belgijski Czerwony Krzyż – Croix-Rouge de Belgique.

To mit, że na oddawanie krwi należy przychodzić na czczo. Przed oddaniem krwi wypocznij i zjedz lekkostrawne, niskotłuszczowe śniadanie (pieczywo, chudą wędlinę, owoce). Unikaj potraw (również dzień wcześniej), które spowodują przetłuszczenie krwi (masła, smalcu, śmietany) i zdyskredytują jej właściwości lecznicze. Pij dużo soków i wody.

Po rejestracji (wylegitymuj się dokumentem ze zdjęciem potwierdzającym tożsamość) i wypełnieniu ankiety czeka cię badanie poziomu hemoglobiny i wizyta w gabinecie lekarskim. Jeśli masz wątpliwości, zawsze proś fachowców o poradę.

Oddawanie składników krwi różni się czasem i techniką pobierania – krew pełną (najczęstszy rodzaj darowizny) uzyskuje się w czasie od 5 do 10 minut, osocze przez 30 do 40 minut, a płytki krwi w ciągu 50–90 minut. Nie bój się, że proces osłabi twój organizm. Jednostka donacji to około 450 ml krwi, a w ciele dorosłego człowieka jest średnio 5–6 litrów tego cennego płynu. Niektórzy mogą poczuć chwilowe zawroty głowy, ale u większości taki deficyt nie powoduje żadnych skutków ubocznych.

Możesz być pewny, że oddawanie krwi jest absolutnie bezpieczne. Do poboru używa się tylko sprzętu jednorazowego użytku. Po zabiegu należy ci się kwadrans odpoczynku i zasłużony posiłek, który uzupełni ubytek energetyczny organizmu. Tego dnia unikaj dużego wysiłku fizycznego, zwłaszcza nadmiernego obciążania ręki, z której pobierano krew. Wypoczywaj i skorzystaj z dnia wolnego, jeśli taki ci przysługuje. Jesteś bohaterem, niemniej jednak tylko człowiekiem.

Wszystkie grupy krwi są na wagę złota, ale jeśli chcesz wiedzieć, której brakuje w twojej okolicy, zainstaluj aplikację „Bank krwi” (działa na terenie Polski). Sprawdź także aktualne stany magazynowe na stronach poszczególnych Regionalnych Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (jeśli przebywasz w kraju) lub zasięgnij informacji w najbliższym punkcie Croix-Rouge de Belgique albo w szpitalu (jeśli zdecydujesz się na zabieg na terenie Belgii).

LOJALNOŚĆ POPŁACA

Dawcy, który choć raz oddał krew w Polsce, przysługuje tytuł Honorowego Dawcy Krwi oraz legitymacja. Tytuł Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi przyznawany jest po oddaniu ilości krwi pełnej lub jej składników, co odpowiednio się przelicza (o szczegóły pytaj w punktach poboru krwi).

Krwiodawstwo opiera się na dobrowolności i braku korzyści materialnych, ale na Honorowego Dawcę Krwi czeka wiele przywilejów. Po oddaniu krwi otrzymuje on w podzięce posiłek regeneracyjny (8 czekolad, 1 wafelek, 1 sok, czyli równowartość 4500 kcal), zwolnienie z pracy lub szkoły w dniu, w którym poddał się procesowi (lub na określony czas przeznaczony do badania), ulgę podatkową z tytułu darowizn na rzecz krwiodawstwa (o wysokości ulgi stanowi ilość oddanej krwi), zwrot kosztów przejazdu do punktu poboru krwi i bezpłatne wyniki badań laboratoryjnych. Zasłużony Honorowy Dawca Krwi może liczyć na dodatkowe bonusy, takie jak dostęp do leków ze zniżkami, prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych, zniżki w komunikacji miejskiej (każda gmina ma własny regulamin precyzujący tę kwestię), a nawet ulgi w wybranych schroniskach, hotelach, sklepach i punktach usługowych. Ponadto należy mu się przeskoczenie kolejki w drodze do sanatorium.

Warto wiedzieć:

  • 1 donacja = uratowanie życia 3 osobom
  • Grupa 0Rh- = uniwersalny dawca
  • Maksymalnie 4 donacje w ciągu 365 dni
  • Minimum 2 miesiące przerwy pomiędzy 2 donacjami

PEŁNA MOBILIZACJA

Pomaganie to powód do dumy. Pokaż znajomym, że oddajesz krew, i zachęć ich do Honorowego Krwiodawstwa. Skorzystaj z aplikacji na Facebooku „Łączy nas Czerwona Nitka” i przerabiaj zdjęcia w niebanalny sposób! Ściągnij z internetu znaczki propagujące krwiodawstwo (np. „Łączy nas krew, która ratuje życie”, „Twoja krew – moje życie” czy „Pomaganie mamy we krwi”) i udekoruj nimi fotki na portalach społecznościowych. W celu promocji zachowań prozdrowotnych stwórz spersonalizowaną grafikę. Na stronie www.krwiodawca.org możesz założyć specjalne konto, dzięki któremu zaaranżujesz własny baner odliczający czas do kolejnej donacji. Taka ilustracja doskonale prezentuje się w podpisie na forum internetowym czy też na blogu.

Jeśli jesteś przedsiębiorcą, dołącz do programu zniżek „Razem dla Dawców” – to inicjatywa niewymagająca żadnych nakładów finansowych, za to niosąca pomoc innym. Zachęcasz klientów do udziału w szczytnym celu, a jednocześnie masz możliwość zaistnieć w nowym środowisku (plus korzystnie wpłynąć na prestiż, wizerunek i przychody firmy). Wystarczy, że zarejestrujesz się na stronie internetowej www.razemdladawcow.pl, ustanowisz rabat, a dostaniesz wsparcie w postaci znaczków, logotypów czy reklam w tych obszarach sieci, gdzie prężnie działają ambasadorowie honorowego krwiodawstwa (grupy dyskusyjne, fanpage). Nie ominą cię także wydarzenia związane z akcjami w twojej okolicy, szerzącymi lokalną świadomość. Podobną działalność prowadzi niekomercyjne stowarzyszenie „Dawcom w darze”, oferując rabaty dla wszystkich aktywnych dawców krwi.

Krwi nie da się wyprodukować w probówce. Jedyną jej fabryką może być człowiek. Nie musisz (a nawet nie powinieneś) być skromny – ujawniając swoje działania, inspirujesz innych. Twoja krew się liczy!

 

Sylwia Znyk

 

Rozważasz donację? Koniecznie zajrzyj tu:

Polska:

  • www.krwiodawstwo.pl
  • www.krwiodawcy.org
  • www.twojakrew.pl
  • www.razemdladawcow.pl

Belgia:

  • www.transfusion.be
  • www.donneurdesang.be
  • www.rodekruis.be
  • www.facebook.com/sangpoursangdonneur/

 

Gazetka 172 – czerwiec 2018