Brassica Oleracea
W tym roku zbiory warzyw i owoców są naprawdę imponujące. W przydomowych ogródkach rosną wyjątkowo dorodne buraki, pomidory i ogórki oraz okazałe kapusty. I to właśnie kapuście, a dokładnie temu, co zawdzięczamy małej dwuletniej roślinie o nazwie Brassica oleracea, przyjrzymy się bliżej. Brassica oleracea rośnie na wapiennych terenach po obu stronach kanału La Manche, a dlaczego jest tak interesująca? Ponieważ z jej zielonych liści na przestrzeni wieków udało się wyhodować m.in. kapustę, brukselkę i jarmuż, z jej pąków kwiatowych – kalafiory i brokuły, a z łodygi – kalarepę.
Bogactwo składników
Często nie doceniamy kapusty (może wydaje się niezbyt atrakcyjna wizualnie?...), ale to prawdziwa bomba witaminowa! Zawiera w sobie bardzo duże ilości ważnych dla nas witamin, m.in. A, B, C, E, H, K. W kapuście znajduje się także sporo minerałów, takich jak fosfor, mangan, wapń, potas, magnez, sód, żelazo oraz siarka i miedź. A w dodatku jest niskokaloryczna oraz obniża poziom cholesterolu we krwi. Ciekawostką jest, że kapusta to jedyne warzywo, które potrafi regulować ciepłotę ciała człowieka – jeśli jest za wysoka, obniża ją, a jeśli za niska – podwyższa. Spożywanie kapusty i produktów od niej pochodnych ma przede wszystkim działanie lecznicze.
Dlaczego warto jeść kapustę? Oto pięć głównych powodów!
1. Świeży sok wyciśnięty z kapusty działa leczniczo przy anginie. W razie chorób gardła najlepiej pić go przynajmniej raz dziennie z dodatkiem miodu. Sokiem z kapusty warto także płukać gardło, gdyż ma on działanie odkażające i ułatwia przełykanie.
2. Sok z kiszonej kapusty ma działanie łagodzące przy objawach występujących po nadużyciu alkoholu, innymi słowy – łagodzi skutki kaca.
3. Właściwości kapusty kiszonej chronią przed rakiem.
4. Kapusta działa regenerująco i dodaje energii przy przemęczeniach.
5. Przywraca prawidłową florę bakteryjną również po antybiotykoterapii.
Rodzaje kapusty różnią się między sobą kolorem oraz kształtem główki i liści. Mają też odmienny smak: gorzki, słodki, słony, a nawet orzechowy. Z kapusty można przygotować przede wszystkim sałatki i surówki, ale też potrawy jednogarnkowe czy przetwory na zimę. I nie zapominajmy o jej zdrowym soku!
Kapusta biała
Biała kapusta jest najbardziej znaną i uprawianą od wieków odmianą kapustnych. We wczesnej fazie wzrostu ma małe, mocno zielone główki, które wraz ze wzrostem robią się białe i twarde. Bardzo dobrze nadaje się do przechowywania w formie surowej, jak i kiszonej. Odmiana ta zawiera m.in. sód, potas i magnez, witaminy z grupy B oraz kwas foliowy. Kapusta biała ma lecznicze właściwości – stosuje się ją przy stłuczeniach, odmrożeniach i kontuzjach. Liśćmi kapusty okłada się spuchnięte kolana, obolałe laktacją piersi, występujące na ciele wrzody, pryszcze, liszaje, a nawet hemoroidy. Okłady z kapusty stosuje się także na bóle głowy, mięśni i stawów, przy rwie kulszowej i reumatyzmie. Najlepsza do okładów jest młoda kapusta o zdrowych, soczystych liściach. Należy je umyć, wysuszyć, a następnie stłuc tłuczkiem aż do wypłynięcia soku i przykładać na chore miejsca. Pamiętajmy, by każdorazowo używać do okładów nowych liści.
Kapusta czerwona
Ta odmiana jest znana już od czasów starożytnego Rzymu. Nadal często wykorzystuje się ją w kuchni, a szczególną popularnością cieszy się w kuchni śląskiej jako modra kapusta. Czerwony kolor daje jej właściwości antyoksydacyjne, a dzięki antocyjanom nazywa się ją warzywem zdrowia i młodości, ponieważ antocyjany mają właściwości przeciwutleniające, przez co hamują powstawanie zmian nowotworowych. Z uwagi na dużą zawartość żelaza kapusta czerwona polecana jest szczególnie przy zwalczaniu anemii. Z kolei zawarta w niej siarka wpływa korzystnie na skórę, włosy i paznokcie.
Brukselka
Kapusta brukselska, czyli potocznie brukselka, to odmiana wielkości orzecha włoskiego. Ma zielone główki, które rosną w ciekawy sposób – po kilkadziesiąt na jednym pędzie. Ze względu na niewielkie rozmiary główek, jej liście szybciej więdną niż u dużych odmian. Choć wzdyma bardziej od innych, to ugotowana staje się doskonałym składnikiem zupy jarzynowej. Jej charakterystyczną goryczkę w smaku można złagodzić, dodając do gotowania odrobinę mleka. Brukselkę można też jeść ugotowaną i polaną bułką z masłem, nigdy jednak na surowo.
Jarmuż
Jarmuż to również odmiana kapusty, chociaż wyglądem bardziej przypomina sałatę. Ma długie, pomarszczone liście i bardzo popularna jest w Skandynawii, a u nas stosowana raczej tylko do dekoracji potraw. Ostatnio jednak staje się coraz popularniejsza jako składnik koktajli warzywnych. Jarmuż ma różne odmiany: fioletową, zieloną i brązową. To bardzo zdrowe warzywo o właściwościach antynowotworowych, zawierające wiele witamin. Jarmuż można mrozić lub spożywać na surowo i zasmażać. Jego główną zaletą jest dziesięciokrotnie większa zawartość beta-karotenu niż w innych warzywach.
Kapusta włoska i pekińska
Kapusta włoska dotarła do Polski z Włoch dzięki królowej Bonie, stąd też jej nazwa. Ma pofalowane liście i jest bardzo szlachetną odmianą kapusty, która długo zachowuje świeżość. Podobne właściwości ma kapusta pekińska, która różni się od tej pierwszej jedynie podłużnym kształtem. Kapusty te doskonale nadają się na gołąbki oraz jako dodatek do rolad, zup i surówek. Mają wiele witamin z grupy B, jak i witaminy C i E; zawierają także sód, potas, fosfor i kwas nikotynowy.
Kalafior, brokuł, kalarepa
Również te trzy warzywa, pozornie różne, pochodzą z jednej rodziny kapustnych. Są bogate w wiele witamin i mikroelementów, przez co korzystnie wpływają na organizm. Mają działanie antynowotworowe, ponieważ zawierają sulforafan – związek o potwierdzonych właściwościach zwalczania raka, głównie raka żołądka. Zaś zawarty w nich selen chroni przed rakiem prostaty.
Kapusta kiszona
Zdecydowanie produktem najbardziej godnym polecenia jest kapusta kiszona, przede wszystkim jeśli kisi się ją w warunkach domowych. Jeśli jednak nie mamy takiej możliwości, na co zwrócić uwagę podczas zakupów? Kapusta sprzedawana w sklepach często jest kiszona chemicznie, co pozbawia ją naturalnych właściwości. Najlepsza jest ta kupowana na bazarze: jasna, elastyczna i lekko kwaśna. Naturalnie zakiszona kapusta musi mieć dostęp powietrza i nie wolno jej zamykać w worku foliowym. Z kolei kapusta chemiczna ma żółty kolor, jest wiotka i bardzo kwaśna, a dzieje się tak w wyniku zastosowania kwasu askorbinowego.
W przeszłości kapusty kiszonej używano na statkach jako środka przeciw szkorbutowi, a to dzięki dużej zawartości witaminy C. Jest ona również bogata w witaminy B i E oraz posiada naturalne przeciwutleniacze, dzięki czemu przywraca równowagę kwasowo-zasadową w organizmie i poprawia florę bakteryjną jelit. Kapusta kiszona działa również na organizm grzybo- i bakteriobójczo.
Spożywanie kapusty kiszonej daje wiele korzyści: przyspiesza przemianę materii, odświeża umysł, oczyszcza organizm z toksyn, uodparnia na stres, działa odmładzająco, obniża poziom cholesterolu, reguluje przemianę tłuszczową.
Ciekawostka
Na początku września w Charsznicy w województwie małopolskim odbywa się Święto Kapusty, podczas którego co roku wybiera się króla i królową kapusty. Ten rejon Polski słynie z uprawy kapusty i produkcji wysokiej jakości kapusty kiszonej, która jest również eksportowana i doceniana na całym świecie.
Regenerujący koktajl z kapusty
2 liście kapusty
sok z cytryny
natka pietruszki
1 jabłko
tymianek i cynamon
Wszystkie składniki dokładnie razem zblendować, a na samym końcu dodać tymianek i cynamon. Koktajl najlepszy jest przygotowany na świeżo, a wypity z rana doda energii.
Ożywcza kalarepa
5 liści kalarepy
1 garść jarmużu
12 listków bazylii
1 gruszka
1 kiwi
pół banana
1,5 szklanki wody
Wszystko razem zmiksować i od razu wypić. Smacznego!
Agnieszka Strzałka
Gazetka 175 – październik 2018
