Prawa pracowników
Gdy przedsiębiorstwo staje się niewypłacalne m.in. wobec ubezpieczenia społecznego, urzędu skarbowego, pracowników, dostawców – często kończy swoją działalność i zwraca się do sądu gospodarczego (upadłościowego) o oficjalne ogłoszenie upadłości. Gdy upadłość zostaje zatwierdzona przez sąd gospodarczy, przedsiębiorstwo przejmuje kurator, który na jakiś czas staje się oficjalnym pracodawcą.
Sytuacja pracowników
Kurator może podjąć decyzję o dalszym prowadzeniu działalności firmy. Dla pracowników przedsiębiorstwa oznacza to, że ich umowy o pracę, które zostały zawarte przed ogłoszeniem upadłości, nadal są ważne.
Firma może też zostać przejęta przez inne przedsiębiorstwo.  Wówczas zostają również przejęci pracownicy – na takich samych warunkach, na jakich byli zatrudnieni przed ogłoszeniem upadłości przedsiębiorstwa. Z czasem nowy właściciel może zaproponować pracownikom inne warunki pracy i płac. Muszą one jednak pozostać zgodne z ogólnym kodeksem pracy oraz branżowym układem zbiorowym.
Jeśli przejęci pracownicy nie otrzymali wynagrodzeń i innych świadczeń wynikających z umów o pracę zawartych przed ogłoszeniem upadłości przedsiębiorstwa, powinni złożyć wniosek o wypłatę zaległych wynagrodzeń do FSO/FFE (odpowiednik polskiego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych).  Wniosek do FSO/FFE należy złożyć za pośrednictwem związku zawodowego.
Jeśli kurator zdecyduje, że działalność firmy nie będzie dalej prowadzona, dla pracowników oznacza to, że umowy o pracę zostają zerwane. Jeśli były pracodawca nie wypłacił pracownikom wszystkich wynagrodzeń i innych świadczeń z tytułu umowy o pracę, i w tym przypadku pracownicy powinni jak najszybciej złożyć wniosek o wypłatę zaległych wynagrodzeń do FSO/FFE. Niektórym pracownikom należy się również odszkodowanie za utratę pracy, które również jest wypłacane przez FSO/FFE.
Pracownicy, którzy zostali zwolnieni (ale nie dyscyplinarnie) lub sami wypowiedzieli umowę o pracę przed zamknięciem lub w momencie zamknięcia przedsiębiorstwa i którym przedsiębiorstwo nie wypłaciło wszystkich płac i innych świadczeń, także powinni złożyć wniosek o wypłatę zaległych płac do FSO/FFE.
Niezbędne formalności po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorstwa oraz procedura związana z obliczaniem i wypłatą zaległych wynagrodzeń i świadczeń pracowniczych
- Po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorstwa pracownicy powinni jak najszybciej zwrócić się do swojego oddziału ACV/CSC w celu złożenia wniosku o zasiłek dla bezrobotnych, z wyjątkiem tych pracowników, którzy bezpośrednio po ogłoszeniu upadłości firmy pracodawcy podjęli pracę w innym przedsiębiorstwie.
- Wniosek do FSO/FFE o wypłatę zaległych wynagrodzeń ze strony pracodawcy należy złożyć w oddziale ACV/CSC odpowiednim dla miejsca zamieszkania pracownika.
Uwaga: wniosek o wypłatę zaległych wynagrodzeń i odszkodowania należy złożyć jak najszybciej.  W zasadzie swoich praw można dochodzić maksymalnie do roku czasu od daty ogłoszenia upadłości przez pracodawcę. Jeśli jednak kurator wcześniej (przed upływem roku) zakończy postępowanie likwidacyjne, pracownik nie ma już możliwości dochodzenia swoich praw.
Dokumenty, które należy złożyć wraz z wnioskiem o wypłatę zaległych wynagrodzeń i odszkodowania:
• umowa lub umowy (jeśli było ich więcej) o pracę,
• paski wypłat (loonbrief / fiche de paie),
• ewentualnie umowa dotycząca bonów żywnościowych (jeśli taka była),
• zbiorcze zestawienie zarobków z roku poprzedzającego rok, w którym pracodawca ogłosił upadłość,
• spis miejsc i godzin pracy oraz informacje o dojazdach do pracy (środek transportu, kierowca czy pasażer),
• dokumenty dotyczące ubezpieczenia grupowego,
• dokumenty dotyczące prywatnego ubezpieczenia szpitalnego (jeśli pracodawca je opłacał);
• ewentualnie atest z kasy urlopowej (dotyczy pracowników fizycznych).
Przebieg procedury roszczeniowej
1. W chwili składania wniosku w ACV/CSC pracownik otrzymuje do podpisu dokument z symboliczną kwotą niewypłaconych wynagrodzeń, która później zostaje zastąpiona właściwą kwotą, wyliczoną przez prawników ACV/CSC.
2. Wniosek trafia do działu prawnego ACV/CSC. Prawnicy ACV/CSC podejmują następujące działania:
- dla każdego pracownika, który złożył wniosek, obliczana jest rzeczywista kwota zaległości ze strony pracodawcy, tzn. ewentualne zaległe wynagrodzenie za pracę, premia roczna (dotyczy sektorów, w których premię wypłaca pracodawca, a nie fundusz branżowy), wynagrodzenie za dojazdy do pracy, ekwiwalent urlopowy (dotyczy pracowników umysłowych). Kwoty roszczenia obliczane są na podstawie dokumentów i informacji dostarczonych przez pracownika i zgodnie z przepisami zawartymi w branżowych układach zbiorowych i w ogólnym kodeksie pracy;
- sprawdzane jest, czy pracownik ma prawo do odszkodowania za utratÄ™ pracy;
- prawnicy ACV/CSC kontaktują się z instytucją państwowego ubezpieczenia społecznego (RSZ/ONSS) w celu skontrolowania, czy zostały odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne za pracowników;
- informacja dotycząca kwoty zaległych wynagrodzeń i świadczeń jest wysyłana do pracownika w celu jej zatwierdzenia.  Wraz z informacją o wysokości zaległości ze strony pracodawcy pracownik otrzymuje informacje o maksymalnej kwocie lub kwotach poszczególnych świadczeń, jakie Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych może wypłacić pracownikowi, oraz o przewidywanym (maksymalnym) terminie wypłaty zaległości;
- następnie informacja o wysokości zaległości wobec pracownika zostaje wysłana do kuratora;
- kurator sprawdza wyliczenie, a jeśli nie ma zastrzeżeń, podpisuje je i odsyła do ACV/CSC;
- pracownik otrzymuje specjalny formularz (F1) z wyliczonymi i zatwierdzonymi przez kuratora kwotami zaległości. Na formularzu należy uzupełnić jeszcze niektóre dane, takie jak numer konta bankowego, aktualny adres, podpis pracownika;
- uzupełniony i podpisany przez pracownika formularz F1 zostaje wysłany przez ACV/CSC do FSO/FFE;
- wypłata świadczeń następuje do 12 miesięcy od daty ogłoszenia upadłości przez firmę pracodawcy.
Odszkodowanie za utratę pracy w wyniku upadłości
W przypadku upadłości firmy pracodawcy niektórym pracownikom należy się odszkodowanie za utratę pracy. Jego wysokość zależy od wieku pracownika i od stażu pracy w przedsiębiorstwie.
W przypadku przejęcia przedsiębiorstwa przez inną firmę odszkodowanie należy się tylko tym pracownikom, którzy nie zostali przejęci i którzy spełniają pozostałe warunki związane z prawem do odszkodowania.
Warunki
Przedsiębiorstwo musi zatrudniać minimum 20 pracowników w ciągu 4 ostatnich kwartałów poprzedzających kwartał, w którym została ogłoszona upadłość.  W niektórych sytuacjach odszkodowanie może być przyznane również wtedy, kiedy przedsiębiorstwo zatrudniało od 5 do 19 pracowników. Ponadto pracownik powinien spełnić następujące warunki:
- wykazać minimum rok stażu pracy w przedsiębiorstwie,
- posiadać umowę o pracę na czas nieokreślony.
Niektórzy pracownicy, którzy zostali zwolnieni (ale nie dyscyplinarnie) lub sami wypowiedzieli umowę o pracę w okresie maksymalnie 12 miesięcy (pracownicy fizyczni) lub 18 miesięcy (pracownicy umysłowi) przed zamknięciem przedsiębiorstwa, w chwili zamknięcia przedsiębiorstwa lub najpóźniej w okresie 12 miesięcy po jego zamknięciu również mogą mieć prawo do odszkodowania ze względu na ogłoszenie upadłości firmy byłego pracodawcy.  W celu ustalenia ewentualnego prawa do odszkodowania należy zgłosić się do lokalnego oddziału ACV/CSC.
Zasiłek pomostowy
W sytuacji gdy firma wraz z pracownikami zostaje przejęta przez inne przedsiębiorstwo, ale przez pewien czas nie prowadzi działalności, przejęci pracownicy mają prawo do tzw. zasiłku pomostowego, jeśli spełnione są dodatkowe warunki (więcej informacji na stronie www.rva.be).
Prawa pracowników w przypadku nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne
W przypadku gdy przed ogłoszeniem upadłości przedsiębiorstwa pracodawca przez jakiś czas nie odprowadzał składek na ubezpieczenie społeczne, pracownik właściwie nie traci swoich praw do świadczeń socjalnych, takich jak: zasiłek chorobowy, zwrot kosztów leczenia, zasiłek dla bezrobotnych, świadczenia rodzinne, ekwiwalent urlopowy (dotyczy pracowników fizycznych), premia roczna (dotyczy sektorów, w których premie roczne wypłacają fundusze branżowe, np. sektor czeków usługowych, sektor budowlany, transportowy).
Jednak w takiej sytuacji należy zwrócić się do poszczególnych instytucji ubezpieczenia społecznego z wnioskiem o tzw. regularyzację okresów zatrudnienia, za które nie zostały odprowadzone składki.  Takie czynności również przeprowadzają prawnicy ACV/CSC.
Np. jeśli bezpośrednio po ogłoszeniu upadłości firmy pracownicy nie mają możliwości podjęcia pracy i składają wniosek o zasiłek dla bezrobotnych, to przez pewien czas będą otrzymywać kwoty tymczasowe, aż do chwili, kiedy zostanie zakończona regularyzacja okresów zatrudnienia.  Wówczas wylicza się rzeczywistą kwotę zasiłku na podstawie dochodów pracownika.
Inne świadczenia, takie jak ekwiwalent urlopowy (w przypadku pracowników fizycznych) czy premia końcoworoczna (dotyczy sektorów, w których premie wypłacają fundusze branżowe), również zostaną wypłacone, jednak może to nastąpić z pewnym opóźnieniem.
Przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalnych zostaną zaliczone wszystkie okresy zatrudnienia, niezależnie od tego, czy ostatecznie zaległe składki na ubezpieczenie społeczne zostały spłacone czy nie.
Warunki korzystania z pomocy ACV/CSC
Członkowie ACV/CSC nie ponoszą żadnych dodatkowych kosztów związanych z procedurą roszczeniową, z przygotowaniem dokumentacji dla kuratora oraz wniosków do FSO/FFE (Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych). Warunkiem jest regularne odprowadzanie składek członkowskich.
Więcej informacji można uzyskać w lokalnych oddziałach ACV/CSC. Adresy można znaleźć na stronach http://adressen.acv-online.be (NL) lub http://adresses.csc-en-ligne.be (FR), www.acv-online.be (NL) albo www.csc-en-ligne.be (FR); wystarczy wpisać swój kod pocztowy.
Â
Aldona Kuczyńska-Naskręt
Â
Tekst ma charakter informacyjny i nie jest wykładnią prawa.
Â
Gazetka 125 – październik 2013
