Zamknięcie gospodarek wywołane pandemią koronawirusa spowodowało powstanie gigantycznych dziur budżetowych, z którymi rządy poszczególnych państw będą musiały sobie poradzić. Niestety jednym ze sposobów jest powiększenie fiskalizmu, czyli ustanawianie nowych obciążeń podatkowych i ulepszanie metod na ich ściąganie.

Na gruncie polskim podatnicy zaczęli obserwować szczególną uwagę urzędników skarbowych w odniesieniu do przepływów finansowych w ramach członków rodziny. Darowizny w najbliższej rodzinie są zwolnione z podatku, jednak aby z tego zwolnienia skorzystać, należy spełnić kilka warunków formalnych. Jeżeli darowizna przekracza 9637 zł, musi zostać zgłoszona do urzędu skarbowego, a także potwierdzona przelewem, w tytule którego najlepiej wpisać słowo „darowizna”. Przepisy wymagają udokumentowania jej dowodem przekazania na rachunek nabywcy lub przekazem pocztowym. Przelew może być dokonany również nie na konto osoby, którą chcemy obdarować, ale np. na konto dewelopera, któremu osoba obdarowana zobowiązana jest uiścić sumę za mieszkanie. Wówczas jednak darczyńca w tytule przelewu musi jasno napisać, że wpłata dokonywana jest w imieniu i na rzecz osoby obdarowanej. Z powyższą sytuacją mamy często do czynienia pomiędzy rodzicami a dzieckiem, któremu rodzice zamierzają pomóc w spłacie zobowiązań.

Przypadki przelewów na wyższe kwoty wynikające ze spłaty cen mieszkania, kredytów czy większych pożyczek wzbudzają czujność urzędów skarbowych zwłaszcza teraz, kiedy urzędnicy są szczególnie mobilizowani do dbania o dochody budżetowe.

Braki w odpowiednim opisaniu tytułu przelewu były niejednokrotnie powodem nałożenia na osoby obdarowane obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn, pomimo że osoby takie formalnie pierwotnie miały prawo do ulgi. W jednej ze spraw odwoławczych wszczętych przed Dyrektorem Izby Skarbowej w Krakowie dopiero wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) przyznał odwołującym prawo do ulgi podatkowej (wyrok NSA z 27.06.2018, II FSK 1873/16).

NSA wskazał, że warunkiem zastosowania zwolnienia od podatku od spadków i darowizn do darowizny środków pieniężnych od określonego w przepisie kręgu krewnych i powinowatych jest przekazanie tych środków na rachunek nabywcy, płatniczy lub inny niż płatniczy, prowadzony w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, albo przesłanie tych środków przekazem pocztowym. Z utrwalonego już orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika, że wymóg ten ma na celu wykazanie rzeczywistego charakteru darowizny, o czym jednoznacznie powinien świadczyć faktycznie dokonany przelew (przekazanie) podarowanych środków pieniężnych; w tym sensie warunek ten ma więc znaczenie techniczne, dowodowe.

Z tego względu przyjmuje się, że warunek ten może być uznany za spełniony także wtedy, gdy przelew podarowanych środków wprawdzie nie następuje na rachunek bankowy nabywcy (obdarowanego), ale bezpośrednio na rachunek dewelopera, w związku z wykonaniem wiążącej obdarowanego umowy. Skoro – co raczej wątpliwości nie budzi – chodzi o wykazanie rzeczywistego, faktycznego charakteru darowizny i zapobieżenie ewentualnemu powoływaniu się podatników na darowizny fikcyjne, a zatem wymóg pełni funkcję gwarancyjną, cel ten spełnia każdy przelew pieniężny na rachunek wskazany przez obdarowanego, zarówno jego własny, jak i rachunek jego kontrahenta, najczęściej dewelopera; w każdym z tych przypadków możliwe jest bowiem zarówno udowodnienie (udokumentowanie) faktycznego przekazania środków, jak i późniejsze zweryfikowanie takiej czynności.

Wymieniony warunek jest zatem także spełniony, gdy obdarowany wskaże jako rachunek bankowy, na który mają zostać przelane podarowane mu środki pieniężne, rachunek bankowy podmiotu, z którym łączy go stosunek zobowiązaniowy, a przelew tych środków stanowi wykonanie zobowiązania obdarowanego wobec tego podmiotu. W konsekwencji, warunek ten jest spełniony także wtedy, gdy z kolei podmiot, z którym kontraktuje obdarowany, wskaże rachunek bankowy innego swego kontrahenta – jak w rozpoznawanej sprawie, gdy środki otrzymane przez skarżącego posłużyły w pierwszej kolejności do wykonania zobowiązania skarżącego wobec jego żony, a w drugiej kolejności – do wykonania jej zobowiązania wobec dewelopera. Nawet bowiem w takim przypadku, mimo względnego skomplikowania konstrukcji prawnej czynności, spełniony został istotny warunek zwolnienia podatkowego, to jest udowodnienie (udokumentowanie) rzeczywistego przekazania środków pieniężnych stanowiących przedmiot darowizny.

Agnieszka Hajdukiewicz

radca prawny

 

www.kancelariahajdukiewicz.com

tel.: 0048 504 078 866

 

Gazetka 199 – marzec 2021