Od 1 lipca 2019 r. świadczenie wychowawcze przysługuje na każde dziecko do ukończenia 18. roku życia, bez względu na dochód osiągany przez rodzinę. Począwszy od 2021 r. prawo do świadczenia wychowawczego jest ustalane na roczny okres świadczeniowy trwający od 1 czerwca do 31 maja następnego roku kalendarzowego.
Obecnie trwają prace nad zmianami w zasadach składania wniosków i wypłaty świadczeń w ramach Programu Rodzina 500+. Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz innych ustaw (druk sejmowy nr 1530). Regulacja przewiduje zmianę podmiotu obsługującego świadczenia 500+, zmianę zasad składania wniosku o świadczenie oraz zmianę sposobu wypłaty środków beneficjentom.
Obsługę Programu Rodzina 500+ przejąć ma Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Nowelizacja ma wejść w życie 1 stycznia 2022 r. i od tego dnia wnioski o świadczenie składać będzie można wyłącznie w formie elektronicznej, a wypłata świadczenia dokonywana będzie jedynie na rachunek bankowy.
Głównym celem nowelizacji jest wykorzystanie narzędzi i systemów informatycznych do obsługi Programu Rodzina 500+ oraz przejście na bezgotówkowe formy wypłaty świadczeń. Przejęcie obsługi tego programu przez ZUS ma w ocenie ustawodawcy usprawnić proces wypłaty świadczeń i zmniejszyć koszty obsługi Programu Rodzina 500+.
Projekt przewiduje przede wszystkim zmianę organu właściwego do ustalania prawa do świadczenia wychowawczego w ten sposób, że przestaną nim być wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast, a stanie się nim ZUS. Oznacza to, że w konsekwencji ZUS m.in. będzie prowadzić postępowania w sprawie świadczenia wychowawczego, będzie przyznawać i wypłacać świadczenie wychowawcze oraz stanie się właściwym organem do składania wniosku o przyznanie prawa do świadczenia i jego wypłaty, w tym wydawania decyzji o odmowie przyznania świadczenia wychowawczego, zmiany prawa do tego świadczenia albo rozstrzygnięcia w sprawie nienależnie pobranego świadczenia. Ponadto ZUS zajmie się egzekwowaniem nienależnie pobranych świadczeń.
Rozwiązania zawarte w projektowanej ustawie wyłączają możliwość składania papierowych wniosków o świadczenie wychowawcze osobiście, bezpośrednio w siedzibie urzędu lub za pośrednictwem poczty.
Wniosek o świadczenie wychowawcze i załączniki do wniosku będzie można składać w postaci elektronicznej za pomocą dotychczas dostępnych systemów teleinformatycznych: PUE ZUS, systemu teleinformatycznego banków krajowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych świadczących usługi drogą elektroniczną lub poprzez system teleinformatyczny utworzony przez ministra właściwego do spraw rodziny – Platformę Informacyjno-Usługową Empatia.
W projektowanej ustawie przewidziano, że postępowanie na podstawie wniosku zgłoszonego elektronicznie będzie prowadzone przez ZUS wyłącznie w formie elektronicznego postępowania administracyjnego, za pomocą systemu teleinformatycznego ZUS. Decyzje podejmowane przez ZUS będą mogły zostać przekazane wnioskodawcom nie tylko za pośrednictwem systemu teleinformatycznego ZUS, ale również poprzez e-maile i SMS-y.
Nowelizacja wiąże się także z wprowadzeniem automatyzacji badania prawa do świadczeń i wydawania rozstrzygnięć przez zapewnienie odpowiedniego oprogramowania w ZUS. Pracownicy ZUS będą jedynie zajmować się sprawami wymagającymi analizy załączonych do wniosków dokumentów czy prowadzenia postępowania wyjaśniającego.
Utrzymana zostanie możliwość przekazywania świadczenia w formie rzeczowej lub w formie opłacania pewnych usług, jeśli rodzina marnotrawi przyznawane środki. W dalszym ciągu zajmować się tym będą ośrodki pomocy społecznej lub centra usług społecznych.
Głosy krytyczne do projektu nowelizacji wskazują m.in. na doprowadzenie do wykluczenia z programu części potencjalnych wnioskodawców z uwagi na ich ograniczenia w zakresie zdolności obsługi komputera, a co za tym idzie – wszelkich aplikacji elektronicznych. Poza tym przeniesienie procedury weryfikacji wniosków w zakres obowiązków pracowników ZUS odbędzie się ze szkodą dla poprawności tej wersyfikacji. Obecnie wnioski o świadczenie są weryfikowane przez wykwalifikowanych pracowników socjalnych, którzy mają większe rozeznanie w sytuacji poszczególnych rodzin, niż mogą je mieć pracownicy ZUS.
Agnieszka Hajdukiewicz
radca prawny
www.kancelariahajdukiewicz.com
tel: 0048 504 078 866
Na podstawie:
Gazetka 207 – grudzień 2021