Ceny energii wciąż rosną. Zarówno prąd, gaz, jak i paliwa stałe osiągają szczytowe ceny. Nic więc dziwnego, że temat energii odnawialnej w budownictwie staje się coraz popularniejszy. Co więcej – systemy oparte na źródłach energii odnawialnej nie tylko wspomagają budżet poprzez zmniejszanie zużycia z sieci, ale zupełnie je niwelują. Dzięki temu, że instalacja takich rozwiązań jest też coraz tańsza, a przez to bardziej dostępna, rośnie liczba gospodarstw domowych, które decydują się na „odcięcie” od sieci energetycznych. Według niektórych szacunków około 180 tys. rodzin w Stanach Zjednoczonych zdecydowało się już na taki krok, a liczba ta wciąż rośnie. Rozwój technologii opartych na energii odnawialnej przy zwiększonym zainteresowaniu małymi domami i innymi minimalistycznymi pomysłami na mieszkanie o zmniejszonym zapotrzebowaniu na energię pozwala na budowę domów funkcjonujących poza siecią. I to jest właśnie tzw. off-grid housing.

Na ceny energii wpływ ma nie tylko polityka, ale i zmiany klimatyczne. Analizy naukowców z wielu krajów, w tym te przeprowadzone przez Union for Concerned Scientists w USA, potwierdzają, że „nasz system elektroenergetyczny jest podatny na ekstremalne zjawiska pogodowe” takie jak powodzie, ekstremalne upały, susze czy pożary. Te same analizy wskazują również, że takie zjawiska nie tylko już są obecne w naszym życiu, ale prawdopodobnie ich częstotliwość znacząco wzrośnie w nadchodzących latach. Amerykański program badań nad globalnymi zmianami stwierdza, że „produkcja energii jest prawdopodobnie ograniczana przez rosnące temperatury i ograniczone zasoby wody w wielu regionach”. Dodając do tego stosunki narodowe i geopolitykę, kształtuje się przed nami obraz stale rosnących cen paliw i energii. Przejście do domu poza siecią pozwala właścicielom na samodzielność, większą autonomię ich gospodarstw domowych, ale i na znaczne ograniczenie wydatków (teraz i w przyszłości) oraz na zmniejszenie śladu węglowego.

Co to jest dom poza siecią, czyli off-grid house?

Wyjście poza sieć w tym przypadku oznacza życie w samowystarczalny i autonomiczny sposób, bez polegania na dostawach energii ze źródeł publicznych. Wraz z rosnącą dostępnością paneli słonecznych i technologii energii odnawialnej przybywa domów, które samodzielnie zaspokajają potrzeby energetyczne mieszkańców. Należy wspomnieć, że zdecydowana większość gospodarstw korzystających z instalacji słonecznych pozostaje podłączona do sieci. Polityka opomiarowania netto pozwoliła jednak właścicielom domów na zniwelowanie miesięcznych rachunków za energię dzięki energii odnawialnej, którą wytwarzają i odsyłają z powrotem do sieci.

Domy off-grid prawie zawsze mają tzw. bank baterii słonecznych, służący do przechowywania energii wytworzonej z ich systemów energii odnawialnej. Ponieważ w nocy słońce nie świeci, a wiatr może być nieregularny, zestaw akumulatorów pozwala właścicielom tych domów na przechowywanie energii do całodobowego użytku. Takie rozwiązanie pozwala również na magazynowanie zapasów energii na dłuższe okresy, a przy tym zużycie może być na bieżąco uzupełnianie.

Dom naprawdę pozbawiony sieci w żaden sposób nie opiera się na usługach komunalnych ani sieci publicznej i może sam zaspokajać swoje potrzeby nawet w zakresie wody. Systemy odprowadzania wody deszczowej przymocowane do cystern są powszechnymi sposobami na zaspokojenie własnego zapotrzebowania na wodę. Systemy recyklingu wody oraz toalety kompostujące lub autonomiczne systemy septyczne również zmniejszają zależność od miejskich systemów kanalizacyjnych.

Ponieważ domy poza siecią funkcjonują właściwie autonomicznie i nie są zależne od jednego lub kilku obiektów użyteczności publicznej, wymagają również głębszego poczucia odpowiedzialności właściciela. Ponieważ ilość dostępnej energii zależy od tego, co jest przechowywane w banku akumulatorów, właściciele domów poza siecią często stosują strategie zrównoważonego życia, aby zwiększyć wydajność swoich domów. Brak zależności od miejskich systemów kanalizacyjnych może pomóc w ograniczeniu negatywnych skutków skażonych wód i wód opadowych opuszczających nieruchomość. Może to jednocześnie stanowić źródło nawadniania ogrodów przydomowych i produkcji żywności. Domy off-grid na obszarach wiejskich często nie są obsługiwane również przez komunalne przedsiębiorstwa zajmujące się wywozem śmieci. Wymaga to od właścicieli domów kompostowania, ograniczania odpadów i znajdowania pobliskich zakładów recyklingu.

Czy off-grid house można ubezpieczyć?

Jeszcze niedawno taki ekologiczny i zrównoważony styl życia był traktowany z przymrużeniem oka, jeśli nie wręcz negatywnie. Domy funkcjonujące poza siecią były kiedyś kojarzone z hippisami i odrealnioną wizją życia w zgodzie z naturą, być może wręcz z dziecinnym, nieodpowiedzialnym, nierealnym fantazjowaniem. Dziś natomiast zrównoważony styl życia poza siecią staje się coraz bardziej powszechny i szanowany. Banki, firmy ubezpieczeniowe i inne duże instytucje finansowe stopniowo zaczynają oferować specjalistyczne pakiety ubezpieczeniowe osobom, które żyją poza siecią. Niektóre firmy ubezpieczeniowe w USA oferują nawet zniżkę na składki właścicielom domów, którzy korzystają z paneli słonecznych lub źródeł geotermalnych. Być może więcej podobnych ofert będzie wkrótce dostępnych również na rynku europejskim.

Energia słoneczna i inne opcje zasilania dla domów poza siecią

Zasilanie domu jest prawdopodobnie największym wyzwaniem, przed jakim staną właściciele takich domów. Na szczęście panele słoneczne i inne technologie energii odnawialnej są dzisiaj powszechnie dostępne, przystępne cenowo, a technologia przechowywania baterii staje się coraz bardziej wydajna. Pierwszym krokiem jest dokładne poznanie zapotrzebowania na energię, aby uniknąć sytuacji, w której mieszkańcy pozostają bez prądu czy ogrzewania, gdy wyczerpie się energia odnawialna zmagazynowana w bateriach. Do tych obliczeń służy tzw. kalkulator słoneczny. Jest to proste (i bezpłatne) narzędzie online, które pomaga właścicielom domów określić optymalny rozmiar systemu fotowoltaicznego dla ich gospodarstwa.

Aby układ energetyczny domu off-grid funkcjonował poprawnie, potrzebna jest również inwestycja w system magazynowania pozyskanej energii odnawialnej (obejmujący baterie, falowniki itp.). Domowe akumulatory energii są często najdroższą i najmniej trwałą częścią systemu elektroenergetycznego poza siecią. Możesz również rozważyć zainwestowanie w hybrydowy system solarno-wiatrowy, a nawet domowy system mikro-hydro, aby zmniejszyć wymagany rozmiar akumulatora. Turbiny wiatrowe i mikrosystemy hydroelektryczne mogą generować energię elektryczną o każdej porze dnia, dzięki czemu system może generować energię w nocy, czyli gdy słońce nie świeci.

Baterie dla off-grid house

Systemy magazynowania energii do paneli słonecznych i innych systemów energii odnawialnej w budynkach mieszkalnych są często najdroższe. Żywotność takich baterii wynosi od 5 do 15 lat, co oznacza, że właściciele domów najprawdopodobniej będą musieli wymieniać swoje akumulatory kilkukrotnie w trakcie użytkowania obiektu. Dla przykładu – Tesla Powerwall II, powszechnie uważana za jedną z najlepszych baterii słonecznych na rynku, kosztuje obecnie około 7000 dol. i ma 10-letnią gwarancję. Warto znać te koszty, zastanawiając się nad takim systemem pozyskiwania energii.

Urządzenia domowe dla domów poza siecią

Zmniejszenie całkowitego zapotrzebowania na energię w domu jest niezbędne do udanego życia poza siecią. Pozwoli to zaoszczędzić pieniądze podczas projektowania systemu energii odnawialnej i zmniejszy obciążenie systemu przechowywania energii. Urządzenia domowe dla domów poza siecią, takie jak płyty kuchenne czy lodówki, są zaprojektowane tak, aby zużywać mniej energii, a jednocześnie oferować komfortowe użytkowanie. Na rynku dostępnych jest wiele urządzeń, które będą dobrze funkcjonować w domach off-grid, np. lodówki na prąd stały lub płyty indukcyjne, które w założeniu zużywają mniej energii niż tradycyjne płyty grzewcze.

Osoby zainteresowane tematyką domów off-grid zapraszamy do kontaktu z projektantami biura D44. Architekci tej pracowni już od wielu lat starają się wprowadzać do swoich projektów nowoczesne rozwiązania, a powstałe na ich podstawie obiekty funkcjonują bez zastrzeżeń oraz w dużej wygodzie dla swoich użytkowników. Chętnych prosimy o kontakt e-mail na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. lub do odwiedzenia strony pracowni: www.d44.be.

 

Agnieszka Gansiniec, Dorota Kozioł

 

 

Gazetka 210 – kwiecień 2022