Pieter Bruegel i Bruksela są złączeni węzłem nierozerwalnym. To tutaj malarz spędził ostatnie lata swego życia, tu został pochowany i to właśnie w Królewskim Muzeum Sztuk Pięknych w Brukseli podziwiać można liczne jego dzieła – zobaczymy tu m.in. słynny „Pejzaż z upadkiem Ikara”. W tym roku przypada 450. rocznica śmierci artysty i z tej to właśnie okazji rok 2019 jest poświęcony Pieterowi Brueglowi. Wiosną i latem tego roku większość ekspozycji znajdować się będzie w Brukseli i okolicach, by jesienią przenieść się do Antwerpii, skansenu Bokrijk i zamku Gaasbeek.
MALARZ CHŁOPSKI
Pieter Bruegel (1525? – 1569), znany w świecie jako jeden z najsłynniejszych malarzy flamandzkich XVI w., był doceniany już za życia. Szczególnie podobały się jego sceny przedstawiające życie wieśniaków w trakcie pracy lub wypoczynku na tle pejzażu – „Myśliwi na śniegu”, „Żniwa”, „Zwożenie siana”, „Wesele chłopskie”. Zazwyczaj obrazy Bruegla pełne są postaci lub też groteskowych i fantastycznych stworzeń. Odczytanie sensu jego płócien nie jest łatwe, gdyż mają symboliczny wymiar i podszyte są cynicznym humorem. Wymagają od oglądającego uważności i zaangażowania. To, co najważniejsze, dzieje się ukradkiem, nie jest natychmiast zauważalne. Jego obrazy mają także silny walor moralizatorski – poprzez wyszydzanie ułomności i eksponowanie brzydoty. Najsłynniejsze obrazy Pietera Bruegla to: „Przysłowia flamandzkie”, „Upadek zbuntowanych aniołów”, „Wieża Babel”, „Gry dziecięce”, „Szalona Greta”, „Walka karnawału z postem” i oczywiście „Pejzaż z upadkiem Ikara”.
ŚLADAMI MISTRZA
Bruegel mieszkał w dzisiejszej dzielnicy Marolles, która była w XVI w. jedną z najdroższych i najbardziej dystyngowanych części Brukseli. Do dziś zachował się dom artysty, w którym obecnie znajduje się poświęcone mu muzeum. Malarz został pochowany w kościele Notre Dame de la Chapelle, gdzie dziś, choć nie ma tam już doczesnych szczątków artysty, można zobaczyć jego epitafium. W tym też kościele brał ślub i chrzcił dzieci. Z boku świątyni znajduje się jego pomnik: siedzący na wysokim taborecie malarz trzyma w jednej dłoni pędzle, a drugą ręką maluje obraz – co ciekawe, zamiast płótna jest tylko rama, jakby dla podkreślenia, że to właśnie krajobraz miasta stanowi materię jego dzieła. Wszystkiemu przyglądają się siedząca na ramieniu malarza małpka oraz sroka z ramy obrazu.
PODĄŻAJĄC ZA BRUEGLEM
Wiele miejsc w Belgii możemy odwiedzić w 2019 r., by poznać Pietra Bruegla jako malarza, a przy okazji czasy, w których żył.
- Notre Dame de la Chapelle („polski” kościół w Brukseli) – wystawa „Bruegel. La grande évasion”. We wnętrzu kościoła ukrytych jest 10 postaci, które „uciekły” z obrazów artysty. Zadaniem zwiedzającego jest ich odnalezienie.
- Bozar – wystawa Bernarda van Orley, którego dzieła uważa się za ważne ogniwo pomiędzy prymitywistami flamandzkimi a Pieterem Breuglem Starszym. Są początkiem drogi wiodącej przez dzielnice Brukseli, a ukazującej dzieła mistrzów flamandzkich.
- Itterbeek – wędrówka śladami Bruegla po dolinie Pajottenland w poszukiwaniu wiejskiego krajobrazu. To właśnie tutaj artysta znajdował pejzaże do swych obrazów. Trasę wyznacza 12 instalacji, które łączą obrazy malarza z dzisiejszym krajobrazem. Początek przy kościele Pede-Sainte-Anne, widocznym na jednym z jego obrazów, a koniec przy młynie Pede-Sainte-Gertrude, uwiecznionym na płótnie „Sroka na szubienicy”.
- Palais de la Dynastie (na Mont des Arts w Brukseli) – „Beyond Bruegel” to wejście w świat obrazów artysty za pomocą współczesnej techniki, która pozwala wdrapać się na brueglowską wieżę Babel.
- Bokrijk – w tym flamandzkim skansenie możemy zanurzyć się w świat Bruegla, czyli w XVI w., bardziej konkretne, by odkryć przedmioty z obrazów mistrza.
- Do obejrzenia są także: wystawa „Fête des Fous. Bruegel redécouvert” w zamku Gaasbeek, czarno-białe sztychy ojca Pietera Bruegla w Królewskiej Bibliotece w Brukseli oraz ryciny brata, Jana Bruegla, w Antwerpii.
Wystawy są przewidziane w ciągu całego roku, ale niektóre wydarzenia trwają tylko przez kilka tygodni lub rozpoczynają się w połowie roku. Dokładne informacje i daty: www.visitflanders.com, a tam: Bruegel 2019, oraz www.dewereldvanbruegel.be.
Sylwia Maj
Gazetka 180 – kwiecień 2019