Praca w Belgii

Przepisy dla kobiet zatrudnionych na umowę o pracę

Każda kobieta spodziewająca się dziecka zadaje sobie pytania dotyczące urlopu macierzyńskiego i formalności, które trzeba załatwić z pracodawcą i w kasie chorych. Czy można też skorzystać z innej formy urlopu? Jak długi jest urlop na karmienie piersią? Za które okresy przysługuje wynagrodzenie lub zasiłek?

URLOP MACIERZYŃSKI

W Belgii urlop macierzyński dla pracowników trwa 15 tygodni, a w przypadku ciąży mnogiej 19 tygodni. Dzieli się na dwa okresy:

▪ okres urlopu macierzyńskiego przed porodem (prenatalny): maksymalnie 6 tygodni przed porodem, z czego obowiązkowo trzeba wykorzystać tydzień przed przewidywaną datą porodu. Jeśli poród nastąpi później, okres urlopu prenatalnego zostaje przedłużony do rzeczywistej daty porodu. Kobieta sama decyduje, kiedy chciałaby rozpocząć urlop macierzyński;

▪ okres urlopu macierzyńskiego po porodzie (postnatalny): trwa 9 tygodni i zaczyna się w dniu porodu. Ten okres trzeba wykorzystać w całości i obowiązkowo.

W przypadku ciąży mnogiej okres prenatalny trwa maksymalnie 8, a postnatalny 11 tygodni. Maksymalnie 5, a w przypadku ciąży mnogiej 7 tygodni prenatalnego urlopu macierzyńskiego można przenieść na okres urlopu macierzyńskiego po porodzie (postnatalny). Wówczas okres postnatalny może trwać maksymalnie 14, a w przypadku ciąży mnogiej 18 tygodni. Jeśli np. kobieta rozpoczęła urlop macierzyński (prenatalny) 3 tygodnie przed planowaną datą porodu, może przenieść 3 pozostałe tygodnie na okres urlopu postnatalnego. W tej sytuacji od chwili urodzenia dziecka jej postnatalny urlop macierzyński będzie trwał 12 tygodni: 9 tygodni obowiązkowego urlopu postnatalnego plus 3 tygodnie niewykorzystanego przed porodem urlopu prenatalnego.

Najpóźniej 7, a w przypadku ciąży mnogiej 9 tygodni przed wyznaczoną datą porodu kobieta musi dostarczyć pracodawcy atest medyczny z potwierdzoną przypuszczalną datą porodu.

Ostatnie 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego można zamienić na dni urlopu poporodowego, który trzeba wykorzystać w ciągu 8 tygodni od momentu rozpoczęcia pracy po urlopie macierzyńskim. Aby skorzystać z takiego urlopu, trzeba przenieść minimum 2 tygodnie z okresu urlopu prenatalnego na okres urlopu postnatalnego. O chęci skorzystania z urlopu poporodowego należy powiadomić pracodawcę najpóźniej 4 tygodnie przed końcem obowiązkowego okresu urlopu macierzyńskiego (czyli odpowiednio 9 lub 11 tygodni wcześniej).

ZASIŁEK MACIERZYŃSKI

Za okres urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński, który wypłaca kasa chorych. Za pierwsze 30 dni urlopu macierzyńskiego kobieta otrzymuje zasiłek macierzyński w wysokości 82 proc. swojej płacy brutto. Od 31. dnia do końca urlopu macierzyńskiego zasiłek macierzyński wynosi 75 proc. płacy brutto, ale nie więcej niż 99,94 EUR/dzień.

Aby otrzymać zasiłek macierzyński, należy jeszcze przed rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego wysłać do kasy chorych atest medyczny z przypuszczalną datą porodu oraz datą rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego. Służy do tego specjalny formularz – zaświadczenie o niezdolności do pracy getuigschrift van arbeidsongeschiktheid (nl) lub certificat d’incapacité (fr). Wysokość zasiłku macierzyńskiego zostanie obliczona na podstawie specjalnych formularzy, które wyśle kasa chorych – musi je wypełnić pracownica oraz jej pracodawca.

PRZERWY NA KARMIENIE PIERSIĄ

Po powrocie z urlopu macierzyńskiego kobieta ma prawo do przerw w pracy na karmienie piersią lub na ściąganie mleka. Jedna przerwa może trwać maksymalnie pół godziny. Kobieta, która pracuje pół dnia (4 godziny), ma prawo do jednej przerwy na karmienie. W przypadku pracy przez minimum 7,5 godziny karmiącej kobiecie przysługują dwie przerwy, które jednak mogą zostać wykorzystane jako jedna przerwa godzinna.

Z przerw na karmienie można korzystać do 9 miesiąca po urodzeniu dziecka. W szczególnych sytuacjach, np. kiedy dziecko urodziło się za wcześnie, okres ten może zostać przedłużony o minimum 2 miesiące.

Aby móc korzystać z przerw na karmienie, kobieta musi powiadomić o tym swojego pracodawcę listem poleconym lub osobiście (wniosek za potwierdzeniem odbioru) 2 miesiące wcześniej. Konieczne jest również uzgodnienie z pracodawcą, w których momentach kobieta może skorzystać z przerwy. Pracodawcy należy przedłożyć atest medyczny lub specjalne zaświadczenie, że rzeczywiście karmi się piersią; atest trzeba przedkładać co miesiąc.

Karmiąca matka ma prawo do zasiłku za przerwy na karmienie piersią. Wynosi on 82 proc. płacy brutto i jest wypłacany przez kasę chorych.

URLOP NA KARMIENIE PIERSIĄ (urlop laktacyjny)

Prawo do takiego urlopu mają matki, które wykonują pracę zagrażającą ich bezpieczeństwu i zdrowiu podczas okresu laktacji oraz bezpieczeństwu i zdrowiu dziecka (np. narażenie na działanie niebezpiecznych czynników – gazy, opary, pyły, temperatura, drgania itp.).

Kobieta, która chciałaby skorzystać z takiego urlopu, musi odpowiednio wcześnie powiadomić o tym swojego pracodawcę, a ten z kolei – lekarza medycyny pracy. Jeśli lekarz stwierdzi, iż kobieta nie może pracować w okresie karmienia piersią, pracodawca musi udzielić jej profilaktycznego urlopu laktacyjnego. Może on trwać maksymalnie do 5 miesiąca po urodzeniu dziecka. Podczas urlopu kobieta otrzymuje zasiłek z kasy chorych w wysokości 60 proc. płacy brutto. Aby otrzymać prawo do zasiłku, w kasie chorych trzeba złożyć atest od pracodawcy, iż z powodu ryzyka zawodowego kobieta musi przerwać wykonywanie pracy na okres karmienia piersią.

W innych przypadkach (kiedy nie ma ryzyka zawodowego), pracodawca może wyrazić zgodę na urlop laktacyjny – ale nie musi tego robić. Jeśli jednak wyrazi zgodę, urlop ten może trwać do 5 miesiąca po urodzeniu dziecka i jest bezpłatny. W takiej sytuacji kobieta musi odprowadzać dodatkowe składki do kasy chorych w celu zachowania ciągłości ubezpieczenia zdrowotnego.

Również w tej sytuacji kobieta musi odpowiednio wcześnie i na piśmie złożyć wniosek o urlop laktacyjny do swojego pracodawcy.

URLOP WYCHOWAWCZY

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego można skorzystać z urlopu wychowawczego. W zależności od ustaleń w regulaminie pracy (dostępnym w każdym przedsiębiorstwie) wniosek o urlop wychowawczy należy złożyć u swojego pracodawcy maksymalnie 3, a najpóźniej 2 miesiące przed planowaną datą jego rozpoczęcia. Jeśli kobieta planuje urlop wychowawczy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, musi złożyć wniosek jeszcze w trakcie urlopu macierzyńskiego. Wniosek powinien być złożony na piśmie.

Urlop wychowawczy może trwać:

▪ 4 miesiące w pełnym wymiarze,

▪ 8 miesięcy w wymiarze 1/2,

▪ 20 miesięcy w wymiarze 1/5.

Osoby korzystające z urlopu wychowawczego mają prawo do zasiłku. Zasiłek wychowawczy za czwarty miesiąc urlopu wychowawczego (oraz odpowiednio za 7 i 8 miesiąc w wymiarze 1/2 i za okres 16-20 miesiąca w wymiarze 1/5) przysługuje rodzicom, których dzieci urodziły się lub zostały adoptowane po 8 marca 2012 r. Rodzice dzieci urodzonych lub adoptowanych przed tą datą nie mają prawa do zasiłku za czwarty miesiąc urlopu wychowawczego. Kwoty zasiłku można znaleźć na stronie www.rva.be.

Osoby pracujące na terenie Flandrii mają prawo do dodatkowej premii z tytułu urlopu wychowawczego. Pracownica sama musi złożyć wniosek o zasiłek do RVA/ONEM.

Aby uzyskać prawo do urlopu wychowawczego, w momencie składania wniosku trzeba mieć minimum 12 miesięcy stażu pracy u swojego pracodawcy. Każdy, kto spełnia ten warunek, może wykorzystać urlop wychowawczy w pełnym wymiarze, niezależnie od tego, w jakim wymiarze godzin pracuje (na pełny lub niepełny etat). Osoby, które chciałyby skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze 1/2 lub 1/5, muszą mieć umowę o pracę w pełnym wymiarze godzin (na pełny etat).

Kobiety, które planują podzielić swój urlop wychowawczy na kilka okresów, mogą za każdym razem wybierać inny system (np. w pełnym wymiarze, następny okres w wymiarze 1/2, a później kilka miesięcy w wymiarze 1/5).

TIJDSKREDIET / CRÉDIT-TEMPS na opiekę nad dzieckiem poniżej 8. roku życia (z motywem) oraz TIJDSKREDIET / CRÉDIT-TEMPS bez motywu

Kobieta, która przepracowała u swojego pracodawcy minimum 5 lat, może skorzystać z urlopu tijdskrediet / credit-temps na opiekę nad dzieckiem poniżej 8. roku życia (dalej nazywany „z motywem”) oraz z tijdskrediet / crédit-temps bez motywu.

Pierwszy rodzaj urlopu przysługuje na okres maksymalnie 3 lat w systemie 1/5. W zależności od branżowego lub zakładowego zbiorowego układu pracy ten rodzaj urlopu może być również wykorzystany w pełnym wymiarze czasu pracy lub systemie 1/2. Wniosek o tijdskrediet / credit-temps z motywem należy złożyć u pracodawcy, zanim dziecko ukończy 8. rok życia. Pod pewnymi warunkami można na niego przejść bezpośrednio po urlopie wychowawczym. Za ten urlop przysługuje zasiłek wypłacany przez RVA.

Drugi rodzaj tego urlopu może trwać maksymalnie:

▪ 12 miesięcy w pełnym wymiarze,

▪ 24 miesiące w wymiarze 1/2 (pod warunkiem że w ciągu 12 miesięcy przed złożeniem wniosku o ten urlop kobieta była zatrudniona w wymiarze czasu pracy minimum 3/4),

▪ 60 miesięcy w wymiarze 1/5 (pod warunkiem że w ciągu 12 miesięcy przed złożeniem wniosku o ten urlop kobieta była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy).

Urlop ten może też być kombinacją wszystkich wyżej wymienionych systemów. Za tijdskrediet / crédit-temps bez motywu nie przysługuje zasiłek.

Wniosek zarówno o tijdskrediet / credit-temps z motywem, jak i o tijdskrediet / crédit-temps bez motywu należy złożyć u swojego pracodawcy na piśmie 3 miesiące przed planowaną datą rozpoczęcia tego urlopu, jeśli przedsiębiorstwo zatrudnia więcej niż 20 pracowników, lub 6 miesięcy przed planowaną datą rozpoczęcia, jeśli przedsiębiorstwo zatrudnia 20 lub mniej pracowników.

W niektórych przypadkach pracodawca może odroczyć termin rozpoczęcia tijdskrediet / crédit-temps bez motywu, a nawet odmówić jego udzielenia.

URLOP BEZPŁATNY

Po wykorzystaniu wszystkich możliwych form urlopu płatnego można poprosić pracodawcę o urlop bezpłatny. Pracodawca może wyrazić zgodę, ale nie musi. W czasie urlopu bezpłatnego nie przysługuje ani płaca, ani inne świadczenia. W tym okresie nie są również odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne, co ma wpływ na prawo do niektórych świadczeń (np. zasiłku chorobowego i dla bezrobotnych) w późniejszym okresie.

OCHRONA PRZED ZWOLNIENIEM Z PRACY

W trakcie wszystkich wymienionych tu form urlopu (oprócz urlopu bezpłatnego) kobieta jest chroniona przed zwolnieniem z pracy do miesiąca po zakończeniu danego urlopu, jednak nie jest to ochrona zupełna. Pracodawca nie może zwolnić pracownicy z powodu ciąży, karmienia piersią, z powodu korzystania z urlopu macierzyńskiego, wychowawczego lub tijdskrediet / crédit-temps. Ale zwolnienie z pracy jest możliwe z innych przyczyn, np. ekonomicznych lub dyscyplinarnych. Jednak w razie zwolnienia z pracy w okresie ochronnym (w czasie urlopu macierzyńskiego, wychowawczego, laktacyjnego, przerwy na karmienie piersią, tijdskrediet / crédit-temps) pracodawca musi udowodnić przyczyny zwolnienia. W przeciwnym razie musi wypłacić kobiecie odszkodowanie za zwolnienie z pracy.

Publikacja ma charakter informacyjny. Przed podjęciem decyzji o danej formie urlopu zawsze należy zasięgnąć szczegółowych informacji w ACV/CSC, kasie chorych lub RVA/ONEM.

Adresy i godziny otwarcia ACV/CSC można znaleźć na stronach http://adressen.acv-online.be (NL), http://adresses.csc-en-ligne.be  (FR) lub www.acv-online.be  (NL), www.csc-en-ligne.be (FR), wystarczy wpisać swój kod pocztowy.

 

ACV/CSC

 

Gazetka 156 – listopad 2016