Belgijski system zabezpieczeń społecznych kieruje się w swojej polityce dobrem dziecka i jak najbardziej elastycznymi zasadami przyznawania prawa do świadczeń.
Osoby mające w Belgii status pracownika lub uprawomocnione do pobierania jednego z zasiłków pracowniczych (chorobowego, inwalidzkiego, emerytalnego lub dla bezrobotnych), lub też prowadzące działalność gospodarczą zarejestrowaną w Belgii mają prawo do belgijskich świadczeń rodzinnych.
Osoby nie będące biologicznymi rodzicami dziecka, ale pozostające w związku z ojcem lub matką dziecka i zameldowane pod tym samym adresem z dzieckiem partnera, również mogą ubiegać się o zasiłek rodzinny na to dziecko. Jeśli żadne z rodziców lub opiekunów dziecka nie ma prawa do zasiłku rodzinnego, ponieważ nie posiada żadnego z wyżej wymienionych statusów (pracownika, bezrobotnego itd.), to inna pracująca osoba, która należy do rodziny i mieszka razem z dziećmi, również może wystąpić o zasiłek. Jeśli żaden z członków rodziny dziecka nie ma podstawy do wystąpienia o zasiłek rodzinny, można ewentualnie złożyć wniosek o zasiłek socjalny do Famifed (instytucji koordynującej wszystkie fundusze zasiłków rodzinnych). Trzeba oczywiście spełnić inne warunki, konieczne do otrzymania tego zasiłku, np. posiadanie ważnego meldunku itp.
Świadczenia dla dzieci do lat 18
Prawo do tych świadczeń jest bezwarunkowe do 31 sierpnia w roku, w którym dziecko ukończyło lub ukończy 18 lat, i wynosi według stawek obowiązujących od 1 lipca 2017 r.:
Flandria Walonia i Brukselski Region Stołeczny
pierwsze dziecko: 92,09€ 93,93€
drugie dziecko: 170,39€ 173,80€
trzecie i każde kolejne: 254,40€ 254,40€
W przypadku dzieci niepełnosprawnych bezwarunkowe prawo obowiązuje do 21. roku życia dziecka.
Świadczenia dla dzieci od 18. do 25. roku życia
Prawo do świadczeń w tym przedziale wiekowym jest warunkowe:
- jeśli dziecko uczęszcza jeszcze do szkoły średniej, wymagane jest min. 17 godzin lekcyjnych w tygodniu,
- jeśli studiuje w szkolnictwie wyższym, wymagane jest min. 13 godzin zajęć w tygodniu.
Prawo do tych świadczeń przysługuje do miesiąca, w którym dziecko ukończyło 25 lat.
Dodatki wiekowe
Świadczenia są podwyższane o dodatek wiekowy przy ukończeniu przez dziecko 6, 12 oraz 18 lat.
Flandria: *podwyższony Walonia i Bruksela *podwyższony
6–11 lat: 16,04€ 31,99€ 6–11 lat: 16,36€ 32,63€
12–17 lat: 24,43€ 48,88€ 12–18 lat: 24,92€ 49,86€
18–24 lat: 28,16€ 62,15€ 18–24 lat: 28,72€ 63,40€
*Ze względu na specyficzne sytuacje życiowe – np. inwalidztwo dziecka lub rodziców, osoba samotnie wychowująca dziecko, opiekun pobierający dłużej niż 6 miesięcy zasiłek dla bezrobotnych – są przyznawane wyższe dodatki wiekowe przy prawie do dodatków socjalnych.
Dodatek roczny (premia szkolna)
Wypłacany jest w sierpniu pod warunkiem istnienia prawa do zasiłku w lipcu. Dzieci, dla których przyznane są dodatki socjalne, otrzymują podwyższony dodatek roczny.
Flandria *podwyższony Walonia i Bruksela *podwyższony
0–5 lat: 20,40€ 28,16€ 0–5 lat: 20,81€ 28,72€
6–11 lat: 43,86€ 59,76€ 6–11 lat: 44,74€ 60,95€
12–17 lat: 61,20€ 83,66€ 12–17 lat: 62,42€ 85,33€
18–24 lat: 81,60€ 112,62€ 18–24 lat: 83,23€ 114,88€
Dodatki socjalne do świadczeń rodzinnych ze względu na sytuację socjoekonomiczną rodziny lub dziecka
Istnieją jeszcze inne dodatki ze względu na status oraz sytuację życiową i fiskalną osoby uprawnionej do świadczeń – np. inwalidztwo rodzica lub prawnego opiekuna, ponad sześciomiesięczny okres bezrobocia lub przejście na emeryturę. Każda sytuacja jest rozpatrywana indywidualnie. Fundusz rodzinny dostaje informację z krzyżowego banku danych systemu zabezpieczeń społecznych i na ogół sam wychodzi naprzeciw potrzebom dotkniętej daną sytuacją rodzinie, jednak najlepiej samemu mieć to na uwadze i zawiadomić o sytuacji swój fundusz rodzinny, który wyśle odpowiednie formularze do wypełnienia. Oczywiście otrzymanie i zachowanie prawa do tych dodatków jest ściśle określone przepisami prawa o świadczeniach rodzinnych. Prawo zawiera warunki, które należy spełnić, np. ogólny dochód rodziny nie może przekroczyć pewnego maksimum: dla osoby samotnie wychowującej dziecko to 2432,97€ brutto/miesiąc, a w przypadku rodziny pełnej 2512,11€ brutto/miesiąc. Oczywiście do obliczenia dochodu nie zalicza się alimentów ani świadczeń rodzinnych.
Dodatek dla sierot i półsierot
Jest on przyznawany dla dziecka, które straciło z powodu zgonu jednego lub oboje rodziców. Dodatek ten wynosi 353,76€ we Flandrii, a w Walonii i Brukseli 360,83€ – od 6. roku wzwyż przysługuje dodatkowo podwyższony dodatek wiekowy.
Gdy pozostający przy życiu opiekun zamieszka razem z nowym partnerem, zasiłek zostanie obniżony do wysokości normalnego świadczenia rodzinnego.
Dodatek dla osób samotnie wychowujących dzieci
Flandria Walonia i Bruksela
pierwsze dziecko: 46,88€ 47,81€
drugie dziecko: 29,06€ 29,64€
trzecie i każde następne: 23,43€ 23,43€
Dodatek ten przyznawany jest, gdy rodzic lub opiekun zamieszkuje sam z dzieckiem. W chwili zamieszkania dodatkowej osoby, która posiada dochody, trzeba jak najszybciej zawiadomić fundusz o zmianie sytuacji życiowej rodziny. Oczywiście dodatek ten nie będzie już przyznawany, ale lepiej uniknąć zwrotu, o który fundusz ma prawo ubiegać się z mocą wsteczną do 5 lat. Fundusz dostaje automatycznie informacje z krzyżowego banku danych systemu zabezpieczenia społecznego.
Dodatek ten należy się również osobie samotnie wychowującej dziecko w innym kraju europejskim – ma do niego prawo np. matka po rozwodzie zamieszkała w Polsce i samotnie wychowująca dzieci oraz otrzymująca świadczenia rodzinne ze względu na zatrudnienie byłego małżonka w Belgii.
Fundusz sprawdza sytuację, wysyłając co 6 miesięcy formularz P12, w którym należy potwierdzić daną sytuację życiową rodziny, oraz P19, w którym trzeba potwierdzić dochody.
Dodatek socjalny ze względu na niezdolność do pracy opiekuna
Dodatek ten przyznawany jest ze względu na następujące sytuacje, które trwają już 6 miesięcy:
- jeden z opiekunów dziecka przebywa na zasiłku chorobowym,
- jeden z opiekunów przebywa na zasiłku inwalidzkim lub jest niezdolny do pracy z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i korzysta z wynagrodzenia wypłacanego mu przez ubezpieczenie pracodawcy.
Flandria Walonia i Bruksela
pierwsze dziecko: 100,86€ 102,88€
drugie dziecko: 29,06€ 29,64€
trzecie i każde następne:
dla opiekuna samotnie wychowującego dziecko: 23,43€ 23,90€
lub w przypadku rodziny pełnej: 5,10 € 5,20€
Dodatek socjalny ze względu na długotrwale bezrobocie opiekuna lub dla emerytów
Od 7. miesiąca pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub emerytury przez jednego z opiekunów przyznawany jest dodatek socjalny do świadczeń rodzinnych.
Flandria Walonia i Bruksela
pierwsze dziecko: 46,88€ 47,81€
drugie dziecko: 29,06€ 29,64€
trzecie i każde następne:
dla opiekuna samotnie wychowującego dziecko: 23,43€ 23,90€
lub w przypadku rodziny pełnej: 5,10€ 5,20€
Jeśli prawo do dodatku zostało przyznane na co najmniej miesiąc, to obowiązuje ono jeszcze do końca bieżącego kwartału oraz na kwartał po nim następujący.
Fundusz otrzymuje automatycznie wszystkie dane o zmieniającej się sytuacji osoby bezrobotnej z RVA/ONEM – urzędu do spraw zatrudnienia w Belgii.
Dodatek ze względu na stopień niepełnosprawności dziecka
Dodatek ten jest przyznawany na podstawie kryteriów prawnych i kontroli przez dział instytucji państwowej zabezpieczenia społecznego – FOD Sociale Zekerheid/SPF Sécurité Sociale.
Przyznanie stopnia inwalidztwa przez lekarza kontroli FOD odbywa się na podstawie trzech kryteriów:
- fizyczne i/lub psychiczne cechy choroby i niepełnosprawności dziecka,
- wpływ niepełnosprawności na funkcjonowanie dziecka w środowisku domowym, szkolnym itp.,
- wpływ niepełnosprawności dziecka na życie rodziny – koszty leczenia, terapii, koniecznych przeróbek adaptacyjnych w mieszkaniu itp.
Dodatek inwalidzki przyznawany jest od uzyskania 4 pkt w pierwszym kryterium lub 6 pkt w sumie z trzech kryteriów.
Aby uzyskać ten dodatek dla dziecka niepełnosprawnego, które przebywa w innym państwie Unii, należy zgłosić tę sytuację do funduszu świadczeń rodzinnych pracodawcy. Fundusz zawnioskuje rozpoczęcie procedury w FOD/SPF, które z kolei skontaktuje się z pracownikiem.
Konieczne będzie wypełnienie formularza europejskiego E407 oraz wypełnienie listy pytań medycznych. Może się również zdarzyć, że dziecko będzie musiało przyjechać na komisję lekarską do Belgii.
Wysokość dodatku ze względu na stopień niepełnosprawności
Flandria Walonia i Bruksela
4–5 pkt (z których min. 4 w pierwszym kryterium): 80,75€ 82,37€
6–8 pkt (z których mniej niż 4 w pierwszym kryterium): 107,55€ 109,70€
6–8 pkt (z których min. 4 w pierwszym kryterium): 414,28€ 422,56€
9–11 pkt w sumie z trzech różnych kryteriów
(z których mniej niż 4 w pierwszym kryterium): 250,97€ 255,99€
9–11 pkt w sumie z trzech kryteriów
(z których min. 4 w pierwszym kryterium): 414,28€ 422,56€
12–14 pkt w sumie: 414,28€ 422,56€
15–17 pkt w sumie: 471,07€ 480,48€
18–20 pkt w sumie: 504,71€ 514,80€
powyżej 20 pkt: 538,36€ 549,12€
Wypłata świadczeń rodzinnych
Zgodnie z belgijskim prawem świadczenia rodzinne wypłacane są matce dziecka. Gdy dziecko pozostaje pod faktyczną opieką innej osoby, to ta właśnie osoba otrzymuje świadczenia.
Prawo do świadczeń rodzinnych w przypadku nieuregulowanej sytuacji pobytowej w Belgii
Gdy członkowie rodziny pracownika nie mają pełnego meldunku i belgijskiego numeru identyfikacji zabezpieczenia społecznego, a jedno z rodziców jest już zatrudnione w Belgii, można udowodnić pobyt w Belgii na podstawie zaświadczeń z instytucji państwowych, socjalnych lub oświatowych. Fundusz wypłaci wtedy świadczenia od początku zatrudnienia opiekuna dziecka w Belgii.
Świadczenia rodzinne w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Dzięki koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Europie, przy zatrudnieniu jednego z rodziców w Belgii przysługuje prawo do świadczeń rodzinnych dla dzieci, które pozostały w Polsce lub w innym kraju Unii. Z mocą wsteczną do 5 lat można ubiegać się o świadczenia rodzinne dla dzieci pozostających dalej w Polsce.
Procedura w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego:
- należy złożyć poprawnie wypełniony i podpisany wniosek do belgijskiego funduszu rodzinnego, do którego jest przyłączony pracodawca lub do własnego funduszu ubezpieczenia społecznego w przypadku działalności gospodarczej – jest to tzw. model AA,
- belgijski fundusz przesyła odpowiednie formularze wprowadzone w celu usprawnienia wymiany informacji między państwami Unii, druki z serii E400, na adres instytucji właściwej dla miejsca zamieszkania w Polsce, a do osoby opiekującej się dzieckiem zgodnie z informacją podaną we wniosku następujące druki: P12 oraz P7A – dla dzieci kontynuujących naukę po ukończeniu 18. roku życia.
Druk E401, który jest potwierdzeniem zameldowania rodziny w danym miejscu, wypełnia Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej.
Druk E402 wypełnia szkoła, uniwersytet lub placówka szkolnictwa wyższego, do której uczęszcza dziecko po ukończeniu 18. roku życia. Wypełniony dokument należy oddać do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w celu potwierdzenia. ROPS odsyła potwierdzony dokument bezpośrednio do funduszu belgijskiego.
Druk P12 i P7 wypełnia i podpisuje osoba sprawująca faktyczną opiekę nad dzieckiem – są to druki kontrolne mające na celu potwierdzenie sytuacji w rodzinie lub zawiadomienie o zmianach, np. takich jak zmiana adresu, zgon, utrata zatrudnienia opiekuna, zakończenie nauki itp.
Druk E405 oraz E411 wypełnia ROPS. Druki te służą do wymiany informacji pomiędzy funduszami. Informacje te dotyczą sumowania okresów ubezpieczenia i uprawnień do świadczeń w państwie członkowskim, w którym mieszkają członkowie rodziny. Na podstawie tych informacji fundusz belgijski ustali wysokość kwoty zasiłku rodzinnego.
Istnieją również dodatkowe druki E400, które służą do udokumentowania praw do świadczeń oraz do dodatków w różnych sytuacjach rodziny i dziecka:
- E403 – zaświadczenie o przyuczaniu do zawodu,
- E406 – zaświadczenie dotyczące postnatalnych badań medycznych,
- E407 – zaświadczenie lekarskie dla potrzeb specjalnego zasiłku rodzinnego lub zwiększonych zasiłków rodzinnych dla dzieci niepełnosprawnych.
Druki E400 muszą być prawidłowo uzupełnione przez fundusz belgijski oraz zawierać datę, podpis i pieczątkę – w przeciwnym razie instytucje polskie odmówią ich wypełnienia.
Po dopełnieniu całej procedury fundusz belgijski wydaje decyzję o wypłacie świadczeń rodzinnych. W zależności od sytuacji będzie to wypłata pełnego belgijskiego świadczenia lub różnicy pomiędzy zasiłkiem polskim a belgijskim. Wypłata różnicy występuje również wtedy, gdy na dziecko nie jest wypłacany zasiłek polski, ale nie został złożony wniosek.
Aby otrzymać pełny belgijski zasiłek, należy co roku składać wniosek o przyznanie świadczeń w Polsce. Po otrzymaniu decyzji odmownej zostanie przyznany pełny zasiłek belgijski lub różnica pomiędzy tymi zasiłkami. Należy pamiętać, że składamy wnioski o świadczenia zarówno podstawowe, jak i o 500+ na wszystkie dzieci – włącznie z pierwszym.
Więcej informacji można uzyskać w Famifed (www.famifed.be) lub (dla członków ACV) w ACV – Dienst Grensarbeiders Nieuwe EU – Lidstaten pod adresem e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..
Iwona Cieszyńska
Gazetka 166 – listopad 2017