Osoby osiągające dochody w przynajmniej dwóch państwach członkowskich powinny płacić składki na ubezpieczenie zdrowotne tylko w jednym z tych państw. Europejska koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego określa procedurę ustalania państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie w danej sytuacji.
Ustalenie właściwego państwa, którego przepisy o ubezpieczeniu zdrowotnym mają zastosowanie, jest bardzo istotne ze względu na uprawnienia do świadczeń. Szczególną uwagę na ten aspekt powinny zwrócić osoby pracujące w Belgii i pobierające świadczenia zdrowotne lub emerytalne w Polsce, osoby zatrudnione lub prowadzące własną działalność gospodarczą w Belgii i w Polsce, osoby zatrudnione w Belgii i jednocześnie zatrudnione lub prowadzące (posiadające) gospodarstwo rolne w Polsce, osoby mieszkające w jednym państwie i wykonujące pracę/działalność w innym państwie członkowskim (pracownicy przygraniczni).
Koordynacja europejska zawiera następujące zasady dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego:
- w danym momencie dana osoba podlega ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego,
- w przypadku pracy w jednym państwie członkowskim dana osoba podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego. Wyjątek stanowią osoby oddelegowane oraz marynarze,
- w przypadku pracy w więcej niż jednym państwie członkowskim podlega się ustawodawstwu tego państwa, w którym ma się ściślejsze powiązania,
- pracownicy najemni podlegają ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce prowadzenia działalności pracodawcy,
- osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym prowadzą działalność (wyjątek stanowi oddelegowanie),
- osoby zatrudnione w jednym państwie członkowskim i prowadzące działalność gospodarczą w innym państwie członkowskim podlegają ustawodawstwu państwa zatrudnienia,
- osoby pracujące w jednym państwie i pobierające świadczenia zdrowotne lub emerytalne z innego państwa podlegają ustawodawstwu państwa zatrudnienia,
- osoby niepracujące podlegają – w niektórych przypadkach – ustawodawstwu państwa zamieszkania.
Często bywa tak, że osoby pobierające świadczenia zdrowotne lub emerytalne w Polsce automatycznie płacą składki na ubezpieczenie zdrowotne w Polsce. Jeśli takie osoby są zatrudnione w Belgii, wówczas odprowadzają podwójne składki na ubezpieczenie zdrowotne – zarówno w Belgii, jak i w Polsce. W takiej sytuacji należy ubiegać się o zatrzymanie pobierania składek przez ZUS/KRUS oraz o zwrot niesłusznie zapłaconych składek w Polsce.
Również osoby zatrudnione lub prowadzące własną działalność gospodarczą w Belgii i prowadzące gospodarstwo rolne w Polsce nie powinny odprowadzać składek KRUS.
W tych przypadkach krajem ponoszącym koszty leczenia i wypłacania ewentualnych świadczeń chorobowych lub inwalidzkich jest Belgia. Nawet w przypadku zachorowania w innym kraju członkowskim koszty leczenia pokrywa belgijskie ubezpieczenie zdrowotne.
Uwaga: w przypadku leczenia planowanego poza Belgią należy uprzednio wystąpić o zgodę do belgijskiej kasy chorych. Więcej informacji na ten temat znajdą państwo w publikacji „Opieka zdrowotna w Unii Europejskiej” – m.in. w „Gazetce” nr 163 (lipiec/sierpień 2017).
Aldona Kuczyńska-Naskręt
Publikacja ma charakter informacyjny i nie jest wykładnią prawa.
Źródło:
Opracowanie własne
http://ec.europa.eu/social
www.nfz.gov.pl
Gazetka 168 – luty 2018