Obecnie coraz częściej w sprawach dotyczących rozwodów, separacji oraz innych konfliktów rodzinnych pojawia się pojęcie mediacji rodzinnej. To proces, który nie tylko pozwala na pokojowe rozwiązanie sporów, ale również umożliwia obu stronom samodzielne kształtowanie warunków rozstania, opieki nad dziećmi i podziału majątku. Zatwierdzona przez sąd ugoda na moc prawną wyroku sądowego.

Mediacja rodzinna to proces rozwiązywania konfliktów między stronami z pomocą neutralnego mediatora. Głównym celem jest osiągnięcie porozumienia w sposób pokojowy, z zapewnieniem szacunku obu stronom oraz z uwzględnieniem ich indywidualnych potrzeb.

Proces mediacyjny składa się z kilku koniecznych etapów. Pominięcie któregokolwiek z nich potencjalnie powoduje niepowodzenie całego procesu:

Podpisanie protokołu – zawiera on zasady, opis procedury oraz warunki finansowe mediacji.
Określenie tematów do dyskusji – strony wskazują, co jest dla nich ważne i co chcą omówić podczas mediacji.
Narracja – każda strona przedstawia tzw. narrację, czyli opowieść o swoich doświadczeniach, uczuciach i potrzebach. To pozwala zrozumieć punkt widzenia drugiej strony.
Określenie potrzeb stron – następnie mediator pomaga określić rzeczywiste potrzeby i interesy każdej ze stron. Często za konfliktami kryją się głębsze potrzeby, które należy zidentyfikować.
Wypracowywanie opcji rozwiązania problemów – mediator pomaga w tworzeniu różnych propozycji, zgodnych z potrzebami i interesami obu stron.
Weryfikacja wykonalności – czyli sprawdzenie, czy wypracowane opcje są wykonalne i realistyczne. Mediator pomaga ocenić, czy propozycje są zgodne z prawem i możliwe do zrealizowania.
Spisanie ugody – po osiągnięciu porozumienia następuje spisanie ugody. Dokument ten zawiera szczegółowe warunki i zobowiązania każdej ze stron.
Zatwierdzenie ugody przez sąd – ugoda staje się wiążąca prawnie i ma moc wyroku sądowego.

Najtrudniejszym etapem mediacji jest narracja – niektórym trudno jest otworzyć się przed drugą stroną oraz mediatorem i często początkowo obawiają się, że mediacja to forma terapii rodzinnej, ale tak absolutnie nie jest. Zasadnicza różnica polega na tym, że terapia ma na celu zażegnanie kryzysu w związku i zapewnienie lepszego funkcjonowania pary w przyszłości, natomiast mediacja jest ukierunkowana na wypracowanie zasad rozstania i późniejszej koegzystencji jako np. rodzice małoletnich dzieci.

Korzyści płynące z mediacji

Akceptacja warunków – warunki ustalone podczas mediacji są zazwyczaj łatwiejsze do zaakceptowania przez strony, ponieważ to one same je wypracowują.
Zrozumienie potrzeb i uczuć drugiej strony, co ułatwia osiągnięcie kompromisu.
Dla dobra dzieci – kiedy para decyduje się na rozstanie, często najwięcej tracą na tym dzieci, bo konflikty i napięcia między rodzicami mogą powodować u nich stres i niepokój. Dlatego mediacja rodzinna może być ogromną wartością dodaną, nawet jeśli dzieci nie biorą w niej bezpośrednio udziału.
Aspekt finansowy – mediacja rodzinna nie ogranicza się jedynie do ustalania opieki nad dziećmi; to także szansa na uregulowanie kwestii finansowych, takich jak alimenty czy podział majątku wspólnego. W przypadku wspólnych nieruchomości uzgodnienia zawarte w ramach mediacji mogą być przedstawione notariuszowi. Otrzymuje on gotowy dokument, co zmniejsza koszty podziału majątku.

Warto zauważyć, że mediacja rodzinna to nie tylko oszczędność czasu i pieniędzy, ale również szansa na spokojne i zgodne rozwiązanie konfliktów. Dla dzieci oznacza stabilność i jasność, dla rodziców – szansę na godne rozstanie się i zbudowanie harmonii w nowej sytuacji życiowej.

Rola mediatora

Mediator w mediacji rodzinnej jest neutralnym pośrednikiem, który nie ocenia, ale pomaga w znalezieniu rozwiązań zgodnych z prawem i satysfakcjonujących dla obu stron. Jego rolą jest przeprowadzenie skonfliktowanych osób poprzez proces szukania rozwiązań zadowalających obie strony. WAŻNE! Mediator nigdy nie udziela porad prawnych, ponieważ stoi to w sprzeczności z jego neutralnością. Żadna ze stron nie może zadawać mu pytań czysto prawniczych – jeżeli jedna ze stron ma wątpliwości co do przysługujących jej praw, może udać się po poradę do adwokata, a nawet stawić się z nim u mediatora.

Przewaga mediacji nad rozprawą sądową

Mediacja rodzinna może być korzystniejszym rozwiązaniem niż rozprawa sądowa. Po pierwsze, proces mediacji jest znacznie mniej formalny i bardziej elastyczny, co pozwala obu stronom na bardziej otwartą i skuteczną komunikację. Po drugie, w sądzie decyzję podejmuje sędzia – natomiast mediacja umożliwia samodzielne kształtowanie rozwiązania przez obie strony, co daje im większą kontrolę nad wynikiem procesu ustalania warunków pożycia po rozstaniu. Ponadto mediacja często jest znacznie szybsza i mniej kosztowna niż rozwód.

Mediacja jako proces wzmacniający relacje

Mediacja rodzinna, choć często dotyczy końca związku, może przynieść korzyści w postaci umiejętności komunikacji i współpracy. Obie strony uczą się słuchać siebie nawzajem, szukać kompromisów i rozwiązywać problemy razem. To może mieć długofalowe korzyści dla rodziców, zwłaszcza jeśli po rozstaniu będą mieli dalsze kontakty ze względu na wspólne dzieci.
Agnieszka Sità
prawnik w ASBL Trampolina,
współpracownik Kancelarii Notarialnej w Brukseli

tel. 0495 28 98 24
www.trampolina.be


Gazetka 232 – czerwiec 2024