W pawie belgijskim dziedziczenie jest ściśle uregulowane i właśnie Kodeks cywilny określa zasady przenoszenia majątku po śmierci osoby fizycznej. Kluczowym elementem tego procesu jest rezerwa spadkowa, czyli minimalna część majątku, która musi być zachowana dla określonych spadkobierców zgodnie z obowiązującymi przepisami. Aby lepiej zrozumieć tę kwestię, warto prześledzić, kto i w jakim zakresie ma prawo do dziedziczenia majątku po zmarłej osobie.

DEFINICJA SPADKU
Spadek, zgodnie z przepisami belgijskiego prawa cywilnego, to zespół dóbr, praw i zobowiązań, który przechodzi na inne osoby po śmierci jednostki. Proces ten obejmuje przeniesienie mienia ruchomego i nieruchomego, praw majątkowych oraz zobowiązań zmarłego na osoby uprawnione, zwane spadkobiercami.

REZERWA SPADKOWA
Rezerwa spadkowa to część spadku, która musi być zachowana dla określonych spadkobierców zgodnie z obowiązującym prawem. Jest to tzw. „nienaruszalna” część dziedzictwa, która nie może zostać wyłączona przez zmarłego w testamencie. Pozostała część majątku, którą można dowolnie rozdzielać, nazywana jest quotité disponible.

KTO MA PRAWO DO REZERWY SPADKOWEJ?
Rezerwa spadkowa przysługuje określonym spadkobiercom, nazywanym spadkobiercami uprawionymi do rezerwy. Są to m.in. małżonek pozostawiony przez zmarłego oraz dzieci. W przeciwieństwie do rodziców oraz rodzeństwa, którzy nie mają prawa do żadnego zachowku, małżonek i dzieci mają prawo do minimalnej części spadku, jeśli reszta została rozdysponowana w drodze testamentu.

REZERWA DLA DZIECI
Dzieci zmarłego mają zawsze prawo do określonej części spadku, która musi być dla nich zachowana. Rezerwa dla dzieci wynosi zazwyczaj połowę całego majątku, którą należy równo podzielić między wszystkie dzieci.

REZERWA DLA MAŁŻONKA
Małżonek pozostawiony przez zmarłego również ma prawo do części spadku, która nie może mu być odebrana. W zależności od sytuacji może to być m.in. prawo do użytkowania lokalu mieszkalnego i znajdujących się w nim mebli.

KONSEKWENCJE NARUSZENIA REZERWY
Jeśli zmarły naruszył zasady rezerwy spadkowej przez spisanie testamentu, spadkobiercy uprawnieni do zachowku mogą dochodzić swoich praw poprzez procedurę zwaną redukcją. Polega ona na zmniejszeniu spadku do odpowiedniej wielkości, tak aby zachować minimalną część dla uprawnionych spadkobierców.

Przykład: Pan Henryk pozostawił testament, w którym zapisał cały swój majątek córce Marcie – kobieta opiekowała się nim w chorobie i zawsze była blisko. Chciał w ten sposób odwdzięczyć się jej za miłość oraz poświęcenie, które okazywała mu przez całe życie. Pan Henryk nie miał natomiast dobrych relacji z synem Pawłem, który mieszkał w Polsce i praktycznie nie utrzymywał bliskich kontaktów z ojcem mieszkającym w Belgii. Pan Henryk mocą testamentu powołał do dziedziczenia jedynie córkę, której zapisał mieszkanie w Anderlechcie warte 220 000 euro oraz konto oszczędnościowe, na którym było zgromadzone 28 000 euro. Ze względu na istnienie przepisów o rezerwie brat może dochodzić od siostry tzw. redukcji, w wyniku której otrzyma 1/4 udziałów w masie spadkowej, czyli odpowiednio 55 000 oraz 7 000 euro. Łącznie Marta musi spłacić brata w kwocie 62 000 euro.

PODSUMOWANIE
Rezerwa spadkowa stanowi istotny element belgijskiego prawa dziedziczenia, zapewniając minimalną część majątku określonym spadkobiercom. Jest to gwarancja dla małżonka i dzieci zmarłego, zapewniająca im pewną część spadku, której nie można im odebrać. Zrozumienie tych zasad jest kluczowe, by prawidłowo planować dziedziczenie i uniknąć konfliktów rodzinnych po śmierci.

Agnieszka Sità
prawnik w ASBL Trampolina,
współpracownik Kancelarii Notarialnej w Brukseli

tel. 0495 28 98 24
www.trampolina.be



Gazetka 233 – lipiec/sierpień 2024