Mieszkanie w Belgii, nawet na stałe, nie wyklucza możliwości rozwiązywania spraw rodzinnych na gruncie prawa polskiego w Polsce, i to nawet wówczas, kiedy obie strony sporu, będące obywatelami polskimi, mieszkają poza granicami kraju. Do najczęstszych spraw tego typu należy rozwód.
Dlaczego rozwód w Polsce?
Uciążliwości wynikające z załatwiania sprawy rozwodowej w obcym języku oraz przed sądem obcego państwa niejednokrotnie odstraszają małżonków od uregulowania swoich spraw poza krajem. Rozwód przed sądem w Polsce oznacza poza tym stosowanie polskiego prawa. Nie obowiązuje tu kilka ograniczeń właściwych dla prawa belgijskiego, jak np. konieczność dwuletniej separacji w przypadku tzw. rozwodu z orzeczeniem przyczyny czy co najmniej dwuletniego trwania małżeństwa przed złożeniem pozwu rozwodowego.
Przykład 1
Kasia i Wojtek są małżeństwem od dwóch lat. Poznali się w czasie wakacji, tuż po zdanej maturze. Zakochani, chcąc szybko zarobić na wystawne wesele, wyjechali do pracy do Belgii. Po ślubie zawartym w Polsce postanowili wrócić do Brukseli, by dalej tam pracować. Między początkowo zakochanymi młodymi dochodzi jednak coraz częściej do kłótni z powodu nadużywania alkoholu przez Wojtka. Kasia wraz z nowo narodzonym dzieckiem wyprowadziła się ze wspólnego mieszkania. Czy w takiej sytuacji małżonkowie mogą rozwieść się w Polsce?
W opisanym przypadku zarówno mąż, jak i żona znajdują się w Belgii, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby rozwód przeprowadzić w Polsce. Wystarczający jest bowiem fakt posiadania przez małżonków obywatelstwa polskiego. Rozstrzyganie o rozwodzie obywateli polskich w kraju ich obywatelstwa (choć mieszkają za granicą) jest również całkowicie zgodne z prawem Unii Europejskiej, czyli z rozporządzeniem Rady (WE) nr 2201/2003.
Przykład 2
Bożena i Adam są małżeństwem z dziesięcioletnim stażem, mają dwoje dzieci. Od kilku lat Adam pracuje w Brukseli na utrzymanie swej rodziny, a wakacje i święta spędza z żoną i synami. W czasie ostatniego pobytu w kraju okazało się, że żona Adama ma nowego partnera i z mężem nie chce utrzymywać kontaktu. Czy Adam, choć mieszka w Belgii, może wnieść pozew rozwodowy w Polsce?
W tym przypadku również możliwe jest wszczęcie sprawy rozwodowej w Polsce. Chodzi o obywateli polskich, a oprócz tego jedna z osób nadal mieszka w kraju. Taką sytuację przewiduje polski kodeks postępowania cywilnego. Prosty będzie tym razem również wybór właściwego sądu – najczęściej jest to sąd, w którego okręgu zamieszkuje małżonek pozostający w kraju.
Czy wyrok rozwodowy wydany przez sąd polski będzie miał skutki również w Belgii?
Uzyskanie wyroku rozwodowego w Polsce nie oznacza konieczności powtarzania całej procedury w Belgii. Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 przewiduje bowiem, że orzeczenie wydane w jednym państwie członkowskim ma być uznawane w innym państwie członkowskim bez potrzeby prowadzenia specjalnego postępowania. Wystarczy więc przedstawić prawomocny i przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego odpisu wyroku rozwodowego urzędnikowi stanu cywilnego w gminie, w której mieszka dany małżonek.
Co z alimentami na dzieci?
Polski sąd w wyroku rozwodowym nie tylko rozstrzyga o ustaniu związku małżeńskiego; jest także zobowiązany do zawarcia w nim postanowień dotyczących władzy rodzicielskiej, kontaktów z dzieckiem i alimentów. Na wniosek małżonka sąd orzeka też o tzw. zabezpieczeniu alimentów, czyli wypłacie określonej kwoty przez czas trwania procesu rozwodowego. Dla ułatwienia można również żądać zasądzenia alimentów w innej walucie niż złoty, np. w euro. Ponadto, jeżeli osoba zobowiązana do płacenia alimentów mieszka w Belgii, polski sąd pomoże w ich wyegzekwowaniu. Procedurę reguluje rozporządzenie (WE) nr 4/2009, na mocy którego sąd okręgowy po otrzymaniu wniosku o wykonanie orzeczenia w sprawie alimentów ustala właściwy organ centralny w Belgii, któremu przekazuje wniosek oraz z którym się kontaktuje podczas procesu załatwiania sprawy. Warto też pamiętać, że w przypadku uzyskania rozwodu z orzeczeniem o winie jednego z małżonków możliwe jest również uzyskanie alimentów na rzecz drugiego (niewinnego).
Przeprowadzenie w Polsce rozwodu przez obywateli polskich przebywających w Belgii jest nie tylko możliwe, ale także – w wielu przypadkach – korzystne. Aby przyspieszyć procedury, warto jednak pamiętać o wskazaniu sądowi tzw. pełnomocnika do doręczeń, który będzie odbierał korespondencję sądową. Można też powierzyć sprawę profesjonalnemu pełnomocnikowi (radcy prawnemu, adwokatowi), który będzie miał uprawienia, by zastąpić danego małżonka przed sądem w czasie jego nieobecności.
Agnieszka Hajdukiewicz
radca prawny
Gazetka 124 – wrzesień 2013
