Pani Krystyna dała się skusić jesiennym promocjom i kupiła płaszcz jednej ze swych ulubionych marek. Początkowo cena wydawała się jej nieco wygórowana, ale usłyszała od sprzedawczyni, że płaszcz jest wykonany z wysokiej jakości przędzy wełnianej. Przekonana o tym, że to inwestycja na wiele sezonów, nie żałowała wydanych pieniędzy, dopóki po pierwszym wyjściu nie zauważyła prującej się podszewki. Zirytowana tą wadą, postanowiła zareklamować płaszcz w salonie firmowym, jednak ekspedientka powiedziała jej, że firma nie udziela gwarancji na sprzedawany towar, a poza tym wada powstała ewidentnie z winy producenta, a nie sprzedawcy. Czując się oszukana, pani Krystyna postanowiła sprawdzić, czy sprzedawczyni rzetelnie poinformowała ją o przysługujących jej prawach.

Mimo obiektywnie szerokiej ochrony praw konsumentów na terenie całej Unii Europejskiej nie każdy klient w stu procentach jest świadomy swoich praw. Przede wszystkim trzeba rozróżnić dwa kluczowe pojęcia – gwarancji i rękojmi. Choć mają zbieżny cel, nieco różnią się od siebie i często można je zastosować w odmiennych przypadkach.

Gwarancja, czyli ,,zapewnienie o jakości przez sprzedawcę”

Gwarancja jest dobrowolnym zapewnieniem sprzedawcy lub producenta o jakości towaru. To, jakie wady obejmuje i na jaki czas jest przyznana, zależy zasadniczo od dowolnego uznania tego, kto postanowił jej udzielić. Skąd wiemy, że udzielono nam gwarancji na zakupiony produkt? Ustawodawca wymaga, by gwarancja udzielona była na piśmie, a w wypadku niezamieszczenia w niej szczegółowych postanowień klientowi przysługuje minimum uprawnień, o których mówi Kodeks cywilny. W takim przypadku sprzedawca jest zobowiązany do naprawy wadliwej rzeczy lub jej wymiany na rzecz pozbawioną wad, pod warunkiem że wady te ujawniły się w przeciągu roku od daty zakupu przedmiotu. Jeśli gwarancja nie zawiera innych postanowień, sprzedawca odpowiada jedynie za wady, które powstały z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy. Co to oznacza? W uproszczeniu – chodzi o to, że wada powstaje w związku ze złą jakością użytego materiału albo wadliwym sposobem wykonania, czyli już w chwili zakupu produkt ma cechy, które sprawiają, że za jakiś czas ulegnie uszkodzeniu.

Rękojmia za wady, czyli ,,gwarancja od ustawodawcy”

Jeżeli kupujący nie otrzymał gwarancji jakości zakupionego produktu lub usługi, pozostaje mu jeszcze skorzystanie z instytucji rękojmi za wady. Jej najważniejszą cechą jest to, że sprzedawca odpowiada za wadę niezależnie od tego, czy powstała ona z jego winy. Nie może więc (tak jak w podanym przykładzie) powoływać się na to, że odpowiedzialność powinien ponieść producent, skoro wada powstała w procesie produkcji, a nie przy sprzedaży. Kupującemu przysługują uprawnienia do odstąpienia od umowy (wtedy zwraca sprzedawcy kupioną rzecz, a w zamian otrzymuje zwrot ceny) albo obniżenia ceny adekwatnie do jakości rzeczy (wtedy sprzedawca powinien zwrócić odpowiednią część ceny).

Aby skorzystać z rękojmi, istotne jest zachowanie odpowiednich terminów. Przede wszystkim kupujący powinien zawiadomić sprzedawcę w ciągu miesiąca od wykrycia wady o tym fakcie. Na marginesie zaznaczyć należy, że nieco bardziej restrykcyjnie traktowani są kontrahenci, którzy kupują daną rzecz w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Kiedy przysługuje rękojmia?

Istotne jest, że rękojmia przysługuje nie tylko wtedy, gdy odkryjemy, że zakupiony produkt ma wadę fizyczną (czyli jest złej jakości, psuje się, jest niekompletny, nie spełnia swych funkcji, o których nas zapewniono lub które wynikają z jego normalnego przeznaczenia – np. telefon, którym nie można wykonywać połączeń). Rękojmia dotyczy też wad prawnych, czyli m.in. sytuacji, gdy rzecz nie jest własnością sprzedawcy albo jest obciążona na rzecz innej osoby. Najbardziej wyrazistym przykładem jest kupienie rzeczy skradzionej, choć tu możliwość zastosowania rękojmi będzie zależeć również od innych czynników.

Uprawnienia przedsiębiorców i konsumentów

Konsumenci, czyli osoby dokonujące zakupu ,,prywatnie”, do swych własnych celów, w odróżnieniu od przedsiębiorców, czyli osób prowadzących działalność gospodarczą, są dodatkowo chronieni przepisami odrębnej, ,,konsumenckiej” ustawy. Jednym z najważniejszych przywilejów konsumentów jest przyjęte rozwiązanie, zgodnie z którym domniemywa się, że wada nabytej rzeczy istniała w chwili jej wydania, jeżeli tylko wada ta ujawniła się w okresie sześciu miesięcy od dnia wydania towaru. W praktyce oznacza to, że konsument nie musi udowadniać sprzedawcy wadliwości towarów przez pierwsze sześć miesięcy. Wystarczy więc samo powołanie się na to, że nabyta rzecz jest niezgodna z umową, np. nie spełnia stawianych jej oczekiwań funkcjonalnych.

Na zakończenie należy jeszcze raz powiedzieć, że klienci przede wszystkim powinni znać swoje prawa, by móc z nich w razie potrzeby skorzystać. Nikt nie powinien rezygnować z dochodzenia swych racji tylko z powodu braku udzielonej gwarancji.

 

Agnieszka Hajdukiewicz

radca prawny

 

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 23 kwietnia 2964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz.93 ze zm.),

- Ustawa z dnia 27 lipca 2002 roku o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej Dz.U. 2002 nr 141 poz. 1176

 

 

Gazetka 135– październik 2014