Prawo

Kiedy osoba zadłużona w Polsce wyjeżdża za granicę, np. do Belgii, nie oznacza to, że w innym kraju może całkowicie zapomnieć o długu. Obecnie obowiązujące przepisy prawa (zwłaszcza regulacje w krajach członkowskich Unii Europejskiej) umożliwiają prowadzenie egzekucji zadłużenia powstałego w jednym kraju (np. w Polsce) na terenie innego państwa (np. w Belgii). Powinniśmy być tego świadomi, bo – jak wiadomo – nieznajomość prawa szkodzi…

Kiedy polski komornik jest uprawniony do egzekucji?

Po wydaniu przez sąd w Polsce dokumentu (wyroku, nakazu zapłaty, ugody sądowej itp.) stwierdzającego obowiązek i nakaz zapłaty określonej kwoty pieniężnej oraz po zaopatrzeniu tego dokumentu w klauzulę wykonalności wierzyciel może skierować wniosek o wszczęcie egzekucji do polskiego komornika, który jest właściwy w takiej sprawie, jeżeli dłużnik ma miejsce zamieszkania lub pobytu w Polsce (albo ma majątek w Polsce).

Podkreślić należy, że polski komornik może zająć środki pieniężne na rachunku prowadzonym przez bank, który ma siedzibę w Polsce, i to niezależnie od źródła ich pochodzenia (mogą to więc być pieniądze na polskich kontach wpłacone tytułem wynagrodzenia za pracę wykonywaną za granicą czy z zagranicznej emerytury lub renty). Takie zajęcie przez polskiego komornika może dotyczyć konta złotówkowego i walutowego. Natomiast pieniądze znajdujące się na zagranicznych kontach dłużników nie podlegają egzekucji w Polsce.

Kiedy właściwy jest zagraniczny komornik?

Pan Tomasz Z. parę lat temu zaciągnął w Polsce kredyt, którego w całości nie spłacił. Bank wniósł powództwo o zapłatę, sąd wydał nakaz zapłaty i nadał temu orzeczeniu klauzulę wykonalności. Wówczas pan Tomasz wyjechał do Belgii, ciągle nie spłaciwszy zadłużenia. Na początku czerwca 2017 r. otrzymał od belgijskiego komornika pismo informujące o prowadzonej przeciwko niemu egzekucji długu w postaci niespłaconych rat kredytowych w Polsce.

Jeżeli dłużnik w Polsce nie posiada żadnego majątku i wyjechał np. do Belgii, to istnieje możliwość wszczęcia egzekucji za granicą. W tym celu wierzyciel musi najpierw uzyskać (w sądzie, który orzekł o obowiązku zapłaty) zaświadczenie o Europejskim Tytule Egzekucyjnym (ETE) lub Europejski Nakaz Zapłaty (ENZ), które umożliwiają wszczęcie egzekucji w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej (w którym przebywa aktualnie dłużnik) bez konieczności ponownego prowadzenia postępowania sądowego za granicą. Następnie wierzyciel kieruje do odpowiedniego komornika za granicą wniosek o wszczęcie egzekucji, który powinien być sporządzony według wymogów prawa obowiązującego w kraju, gdzie ma być prowadzona egzekucja.

Uproszczona, przyspieszona i bezpłatna egzekucja alimentów w państwach Unii Europejskiej

Pani Aldona R. jest samotną matką wychowującą troje małych dzieci, na które w czasie rozwodu w 2012 r. sąd zasądził od ich ojca Janusza R. alimenty. Świadczenie alimentacyjne nie jest regulowane przez Janusza R., który zaraz po rozwodzie wyjechał do Belgii, gdzie założył i prowadzi dobrze prosperującą firmę budowlaną, a alimentów dalej nie płaci.

W takiej sytuacji pani Aldona może w imieniu dzieci wystąpić o egzekucję alimentów w Belgii. Egzekucja za granicą (w krajach członkowskich UE) świadczeń alimentacyjnych zasądzonych w Polsce jest znacznie prostsza, tańsza i traktowana priorytetowo przez międzynarodowe organy uczestniczące w tej procedurze. Sposób przeprowadzenia takiej egzekucji jest uregulowany prawem unijnym i związanym z nim prawem polskim.

Pierwszym krokiem do takiej egzekucji, jak zawsze, jest uzyskanie prawomocnego orzeczenia sądowego zasądzającego alimenty (ewentualnie ugody sądowej, ale prywatna umowa w tym zakresie nie wystarczy). W tym postępowaniu wierzyciel alimentacyjny nie musi znać adresu dłużnika, a jedynie nazwę kraju, w którym zobowiązany do zapłaty przebywa. Organy egzekucyjne państwa, do którego jest kierowany wniosek, same ustalają szczegółowe informacje o dłużniku, w tym także źródło i wysokość jego dochodów.

Wniosek (formularz w języku polskim, tzn. bez konieczności jakiegokolwiek tłumaczenia) o wykonanie orzeczenia w sprawie zobowiązania alimentacyjnego należy złożyć do polskiego Sądu Okręgowego właściwego ze względu na miejsce pobytu wierzyciela. Następnie wniosek kierowany jest do organu centralnego państwa, w którym dłużnik przebywa. Egzekucja jest prowadzona według przepisów prawa państwa pobytu dłużnika (np. polski wniosek egzekucyjny wykonywany jest według prawa belgijskiego).

Egzekucja polskich podatków za granicą

Zadłużenie z tytułu podatków, ceł i innych należności pieniężnych płatnych w Polsce także może być egzekwowane z majątku dłużnika znajdującego się za granicą. Regulacja ta dotyczy zarówno państw członkowskich UE, jak i krajów spoza Wspólnoty. Przewiduje wymianę informacji o podmiotach zobowiązanych do zapłaty podatku, takich jak źródła i wysokość dochodów, posiadany majątek, miejsce zamieszkania itp. W pierwszej kolejności organy podatkowe prowadzą egzekucję w Polsce, a jeśli to postępowanie okaże się niewystarczające do zaspokojenia należności publicznoprawnych (podatkowych, celnych itp.), mogą skierować egzekucję do państwa zagranicznego, w którym dłużnik ma dochody i majątek. Fiskus może skorzystać z takiej procedury, jeżeli wysokość należności pieniężnej lub łączna wysokość kilku należności pieniężnych przeliczona na euro według kursu ostatnio ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej przed dniem wysłania wniosku nie jest niższa niż 1500 euro, a od terminu ich płatności nie upłynęło 5 lat (w niektórych przypadkach 10 lat). Po upływie 10 lat od terminu płatności podatku egzekucja będzie możliwa, jeżeli przemawia za tym ważny interes publiczny.

Wszczęcie procedury następuje przez złożenie wniosku o odzyskanie należności pieniężnych wraz z załączonym jednolitym tytułem wykonawczym (od którego można się odwołać, wnosząc zarzuty). Odpowiedzialne za kontakty z państwami członkowskimi lub państwami trzecimi w zakresie wzajemnej pomocy jest centralne biuro łącznikowe (w Polsce takim organem jest Izba Administracji Skarbowej w Poznaniu). Postępowanie jest prowadzone według przepisów prawa państwa wykonania wniosku. Procedura taka może być też prowadzona w Polsce w celu wyegzekwowania podatku należnego w innym państwie.

 

Agnieszka Hajdukiewicz

radca prawny

 

Na podstawie:

- ustawy z dnia 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822),

- ustawy z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 1988),

- Rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18.12.2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych (Dz.U. UE L z dnia 10 stycznia 2009 r.),

- ustawy z 11.10.2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1289),

- rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie wyznaczenia centralnego biura łącznikowego z dnia 15.02.2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 300).

 

Gazetka 163 – lipiec – sierpień 2017