Prawo

Najpowszechniejszymi sposobami windykacji długu jest egzekucja z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń emerytalno-rentowych lub ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym dłużnika. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy nastąpiły pewne zmiany w zakresie limitów zajęć i kwot wolnych od egzekucji prowadzonej tymi sposobami, a ich celem było dążenie do optymalnego zabezpieczenie interesów zarówno wierzyciela, jak i dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym. Prześledźmy te zmiany na konkretnym przykładzie, który będzie modyfikowany na potrzeby każdego z analizowanych przypadków.

Nasze podstawowe założenie jest takie, że pan Józef Z. wrócił z Belgii na stałe do Polski i okazało się, że toczy się przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne z powodu nieuregulowanego w przeszłości zadłużenia.

Ograniczenia zajęcia wynagrodzenia za pracę

Co do zasady, w przypadku dłużnika zatrudnionego na umowę o pracę zajęciu komorniczemu podlega 50% zarobków. Jeżeli zadłużenie dotyczy zobowiązania z tytułu alimentów, komornik może zająć 60% zarobków dłużnika. Jednak wolne od zajęcia komorniczego jest wynagrodzenie z jednego etatu w wysokości płacy minimalnej (aktualnie, od 01.01.2017 r., jest to kwota 2000 zł brutto). W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty wolne od potrąceń ulegają proporcjonalnemu zmniejszeniu.

Należy także podkreślić, że ochrona przed zajęciem wynagrodzenia w minimalnej wysokości nie dotyczy egzekucji zadłużenia z tytułu niepłaconych alimentów, ponieważ w tym przypadku komornik zajmuje 60% nawet minimalnego wynagrodzenia.

Jeżeli dłużnik świadczy pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, tj. umowy zlecenia lub umowy o dzieło, to jego wynagrodzenie nie podlega ochronie przed zajęciem i komornik, prowadząc egzekucję, zajmuje całe wynagrodzenie. Gdy jednak wynagrodzenie z takiej umowy o pracę jest jedynym źródłem utrzymania dłużnika, można zastosować zasady dotyczące ochrony wynagrodzenia jak przy umowie o pracę.

Załóżmy zatem, że pan Józef pracuje jako ochroniarz w markecie i zarabia 2000 zł brutto na podstawie umowy o pracę (czyli tzw. minimalne wynagrodzenie). Gdyby tocząca się egzekucja dotyczyła zadłużenia innego niż zobowiązania alimentacyjne (np. niespłaconych rat kredytu), to komornik nie mógłby zająć w ogóle takiego wynagrodzenia, ponieważ w myśl przepisów postępowania cywilnego jest to pensja wolna od zajęcia.

Jeżeli jednak postępowanie egzekucyjne dotyczyło należności alimentacyjnych, to mimo minimalnego wynagrodzenia dłużnika komornik mógłby z niego zająć 60% kwoty (2000 zł x 60% = 1200 zł do pobrania na poczet alimentów).

Ograniczenie zajęcia rent i emerytur

Z dniem 1.07.2017 r. weszły w życie zmiany przepisów dotyczących zajęć komorniczych rent i emerytur. Polegają one na podwyższeniu kwoty wolnej od zajęcia komorniczego dla tych świadczeń do 75% minimalnej renty i emerytury. Ponadto od 1.03.2017 r. wzrosła także wysokość minimalnej renty i emerytury do 1000 zł. Natomiast minimalna renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wzrosła do 750 zł.

Przed tymi zmianami organ egzekucyjny mógł zająć do 50% minimalnej wysokości tych świadczeń, a do 28.02.2017 r. kwoty minimalnej renty i emerytury też były niższe, bo przy całkowitej niezdolności do pracy renta wynosiła 882,56 zł, a przy częściowej niezdolności w grę wchodziła kwota 676,75 zł.

W naszym przykładzie, gdyby pan Józef nie pracował, tylko pobierał rentę w minimalnej wysokości z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, to przed 1.03.2017 r. komornik mógłby zająć kwotę 441,28 zł (882,56 zł x 50%), a po 1.07.2017 r. jedynie kwotę 250 zł miesięcznie (1000 zł x 25%).

Ograniczenie zajęcia środków na rachunku bankowym

Środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych i na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego w każdym miesiącu kalendarzowym, w którym obowiązuje zajęcie, do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy.

Środki pieniężne zgromadzone na takich rachunkach prowadzonych dla kilku osób fizycznych są wolne od zajęcia do wskazanej wysokości, niezależnie od liczby współposiadaczy takiego rachunku. Takie zasady określania kwoty wolnej od zajęcia obowiązują od 8.09.2016 r. i to niezależnie od daty zajęcia rachunku bankowego dokonanego przez komornika.

Wcześniej, przed nowelizacją tych przepisów, obowiązywał nieodnawialny, jednorazowy limit dochodów wolnych od zajęcia w wysokości trzykrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w sektorze przedsiębiorstw ogłaszanego przez Główny Urząd Statystyczny (np. w styczniu 2016 r. była to kwota 12 304,08 zł). Po jego wyczerpaniu organ egzekucyjny mógł domagać się wszystkich pozostałych środków pieniężnych znajdujących się na rachunku dłużnika i na niego wpływających, co z czasem pozbawiało dłużnika środków do życia. Aktualnie kwota wolna od potrąceń przysługuje dłużnikowi co miesiąc, ale niewykorzystana w danym miesiącu nie przechodzi na następny.

Załóżmy, że pan Józef miał rachunek bankowy, na którym zgromadził 20 tys. zł. Egzekucja prowadzona z tego rachunku przed 8.09.2016 r. podlegała ograniczeniom w zajęciu przez komornika do kwoty 12 304,08 zł, a komornik mógł zabrać z konta nadwyżkę, czyli 7 695,92 zł (20 000 zł – 12 304,08 zł), natomiast po nowelizacji przepisów zajęcie jest możliwe do kwoty 18 500 zł (20 000 zł – 1 500 zł) na koncie pana Józefa.

Podsumowując, należy wskazać, że w przypadku nieprzestrzegania przez organ egzekucyjny powyższych ograniczeń w egzekucji komornik zobowiązany jest do naprawienia szkody, jaką wyrządził dłużnikowi takim bezprawnym działaniem.

 

Agnieszka Hajdukiewicz

radca prawny

 

Na podstawie:

- ustawy z dnia 17.11.1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822);

- ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks Pracy (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666);

- ustawy z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 1988);

- ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383).

 

Gazetka 166 – listopad 2017