Nasza asertywność zależy od sytuacji. W niektórych możemy zachować się właśnie asertywnie, w innych możemy mieć z tym kłopot. Zachowanie asertywne oznacza akceptowanie własnych uczuć, postaw, życzeń, opinii i praw oraz umiejętność ich wyrażenia w sposób bezpośredni, uczciwy i stanowczy wobec drugiej osoby przy jednoczesnym respektowaniu uczuć, postaw, życzeń, opinii i praw rozmówcy.
Warto podkreślić, że często wydaje nam się, że jesteśmy asertywni, a tak naprawdę wyrażamy swoje uczucia i opinie w sposób agresywny, sprawiając innym przykrość. Osoba, która komunikuje się w sposób asertywny, ma szacunek dla samej siebie oraz respektuje prawa i opinie innych. Cieszy się szacunkiem, a jej potrzeby są często spełnione.
Rozwiąż test, by przekonać się, czy jesteś asertywny.
1. Jeżeli twój szef jest wysoce niesprawiedliwy wobec ciebie, powiesz mu to?
A. Oczywiście, że tak. Jeszcze mu wygarnę, co o nim myślę.
B. Tak, ponieważ nie godzę się na żadną niesprawiedliwość.
C. Jak to – zwrócić uwagę szefowi? Nie, najwyżej wyżalę się koleżance.
2. Czy otwarcie krytykujesz cudze pomysły, poglądy, zachowania?
A. Tak. Nie lubię, gdy ktoś prezentuje głupoty. Mówię wtedy prawdę prosto w oczy.
B. To zależy od sytuacji. Jeśli już krytykuję, to w sposób rzeczowy i konstruktywny.
C. Nie, raczej unikam takich sytuacji. Nie lubię sprawiać przykrości innym.
3. Czy protestujesz, gdy ktoś zajmuje twoje miejsce w kolejce?
A. Zawsze.
B. Tak, zdarza mi się zwrócić grzecznie uwagę.
C. Nie lubię, gdy tak się dzieje, ale raczej trudno mi zwrócić tej osobie uwagę. Chyba że nie mam wyjścia.
4. Czy upierasz się, aby sprawiedliwie dzielić prace domowe?
A. Oczywiście. Nie ma nawet dyskusji, by było inaczej.
B. Staram się znaleźć porozumienie, bo rozumiem, że są prace, które nie każdy lubi.
C. Tylko gdy już naprawdę nie mam siły, by coś zrobić.
5. Czy trudno ci odmówić sprzedawcy, który namawia cię na kupno rzeczy, której naprawdę nie chcesz?
A. Tak. Nikt nie będzie mi wciskał czegoś, czego nie chcę.
B. Tak, grzecznie dziękuję.
C. Przyznam, że czasem wychodzę z rzeczą, której nie chciałem.
6. Czy komplementujesz kolegę lub koleżankę, gdy zrobią coś fajnego?
A. A po co? Przecież sami wiedzą, że się udało.
B. Oczywiście, lubię mówić zasłużone komplementy.
C. To zależy kogo mam pochwalić i za co.
7. Czy zwrócisz uwagę osobie, która pożyczyła od ciebie pieniądze, książki czy ubrania i spóźnia się z ich oddaniem?
A. Bez problemu. Przecież nie wolno przywłaszczać sobie cudzych rzeczy…
B. Tak, każdemu może się zdarzyć, że zapomni oddać.
C. Nie wiem. To zależy od tego, kto ode mnie pożyczył.
8. Czy często wyrażasz to, co czujesz?
A. Tak – to, co czuję i co myślę!
B. To zależy od sytuacji, ale staram się to robić, bo to pomaga uniknąć nieporozumień.
C. Raczej niechętnie.
9. Jesteś w dobrej restauracji. Czy poprosisz o wymianę dania, jeśli jest źle przygotowane?
A. Oczywiście, przecież za to płacę!
B. Tak, zwracam uprzejmie uwagę i proszę o zamianę.
C. Wolę, by ktoś inny zwrócił kelnerowi uwagę.
10. Czy pokazujesz swoją złość, przeklinając?
A. Jak się wkurzę, to rzeczywiście nie szczędzę słów.
B. Wolę raczej spokojnie zakomunikować swoje niezadowolenie.
C. Raczej nie, chyba że w myślach.
11. Czy nalegasz na prawidłowe wykonanie pracy przez fachowca, np. mechanika?
A. Bez problemu. To jego obowiązek.
B. Oczywiście, pracę należy wykonać rzetelnie.
C. Czy ja wiem… Może, gdy się zdenerwuję.
12. Czy kończysz zdanie, które ktoś właśnie mówi?
A. Często wiem, co ktoś chce powiedzieć, i wtedy rzeczywiście tak robię.
B. Nie, przecież każdy ma prawo do swojej wypowiedzi.
C. Nie, to przecież niegrzeczne.
13. Czy krzyczysz albo zastraszasz innych, kiedy chcesz, by ktoś coś zrobił?
A. Zdarza mi się.
B. Nie, ale staram się perswadować i tłumaczyć.
C. W myślach czasem tak, ale nie w rzeczywistości.
Teraz policz, których odpowiedzi masz najwięcej.
A: Uważasz, że jesteś osobą asertywną, ponieważ z reguły mówisz to, co myślisz, i nie masz problemu, by komuś zwrócić uwagę. Jesteś wymagający i zdarza się, że wyolbrzymiasz fakty. Komunikat, jaki wysyłasz rozmówcy, to „Jestem ważniejszy niż ty, więc lepiej mnie słuchaj”. Postawa ta sprawia jednak, że często ignorujesz uczucia i prawa innych osób. Nie jest to zachowanie asertywne, ale raczej kwalifikowane jako sposób komunikacji agresywnej. Jeśli zależy ci na dobrej komunikacji z innymi, możesz nauczyć się prawidłowych zachowań asertywnych.
B: Wierzysz we własne opinie i prawo do bycia wysłuchanym. Jednocześnie szanujesz opinie i potrzeby innych. Unikasz przyklejania innym etykiet i ich osądzania. W kontaktach z ludźmi używasz spokojnego tonu głosu. Trzymasz się faktów i wolisz spokojnie wytłumaczyć problem niż go eskalować. Nie masz problemów z powiedzeniem „nie”. Potrafisz też pochwalić innych za ich osiągnięcia. Dzięki takiej postawie cieszysz się szacunkiem. Gratuluję, w większości sytuacji zachowujesz się asertywnie!
C: Martwisz się tym, co inni powiedzą i że będą się na ciebie złościć, jeśli zwrócisz im uwagę. Jesteś raczej nieśmiałą osobą i masz trudności z odmową, kiedy ktoś prosi cię o pomoc. Czujesz, że twoja dobroć jest często wykorzystywana przez innych. Unikasz niezgody i sytuacji konfliktowych. Denerwujesz się, gdy ktoś narusza twoje prawa, ale nie umiesz się temu bezpośrednio przeciwstawić. Chciałbyś być bardziej asertywny. Mam dobrą wiadomość: możesz się tego nauczyć.
Asertywność jest sztuką komunikacji, której można się nauczyć!
opracowała BPC
Gazetka 157 – grudzień 2016