Mózg jest bezapelacyjnie najważniejszym narządem w naszym ciele, ponieważ kieruje każdym jego elementem. Pozwala nam na odbieranie, przetwarzanie i generowanie bodźców, jest więc odpowiedzialny za nasze zachowanie oraz kontakt z otoczeniem.

CZY WIESZ?

● Mózg u dorosłego człowieka waży średnio od 1,2 do 1,4 kg. Mózg męski w porównaniu z kobiecym jest cięższy, ale (niestety, panowie) jest to tylko wynik większej masy ciała.

● Mózg składa się z czterech płatów, pnia i móżdżka. Zbudowany jest głównie z wody (80 proc.) i w małej części z białka, tłuszczu i soli mineralnych. Podstawą są komórki nerwowe, czyli neurony, których ilość waha się od 90 do 200 mld!

CO W GŁOWIE SIEDZI

Mózg pracuje bez przerwy i bez wytchnienia, dzięki czemu przetwarza ponad 20 proc. tlenu dostarczanego do naszego ciała, a zużycie energii jest w nim dziesięciokrotnie większe niż w pozostałych organach. Stymulacja umysłu i angażowanie go w nowe zadania powoduje jego rozwój. Innymi słowy, to właśnie wysiłek umysłowy sprawia, że w mózgu tworzą się nowe połączenia między komórkami.

Kiedyś bezapelacyjnie uważano, że każda półkula ma swoje określone zadania, dzisiaj również funkcjonuje taki pogląd, ale dodatkowo wiemy, że w razie komplikacji półkule pomagają sobie nawzajem i potrafią przejąć oraz wykonywać zadania przeciwnej części. Potwierdziła to operacja przeprowadzona w Stanach Zjednoczonych. Siedmioletniej dziewczynce usunięto z przyczyn zdrowotnych lewą półkulę, która jest odpowiedzialna za mowę, a pomimo to po operacji pacjentka posługiwała się swobodnie dwoma językami.

USPRAWNIJ SWÓJ MÓZG!

Wszyscy wiemy, że najłatwiej i z najlepszymi efektami uczą się osoby młode. Czy to jednak ma oznaczać, że np. po 50. urodzinach nasz mózg już nie przyswaja wiedzy? Chociaż specjaliści twierdzą, że po 60. roku życia pojawiają się pierwsze zaburzenia pamięci, to ćwiczenia mogą je skutecznie wyhamować. Regularnie ćwiczony i trenowany mózg to podstawa, jeśli chcemy zachować zdrowie. Ćwicząc mózg, możemy poprawić swoją pamięć i koncentrację, ale także zdolności wizualne i kalkulacyjne.

Naukowcy twierdzą, że wystarczy jedno, ale regularne ćwiczenie na mózg, a nasz umysł będzie długie lata sprawny i niezawodny. Możemy np. spróbować szybciej czytać albo zacząć rozwiązywać zagadki kryminalne.

Oto kilka podstawowych zadań, które często wykonujemy w domu, a które równocześnie ćwiczą nasz umysł:

▪ rozwiązywanie krzyżówek lub sudoku,

▪ czytanie książek,

▪ wspominanie szczegółów z ubiegłych lat, z zeszłorocznych wakacji,

▪ gry logiczne, np. szachy,

▪ gry z wyszukiwaniem par, np. memo.

JAK ĆWICZYĆ MÓZG?

Jeśli naprawdę chcemy pogimnastykować mózg, do standardowych ćwiczeń musimy dołożyć coś nowego, co nasz mózg zaskoczy i właśnie pobudzi do działania.

▪ Ciekawym pomysłem jest używanie innej niż zwykle ręki do wykonywania prostych codziennych czynności. Jeśli jesteś osobą praworęczną, spróbuj lewą ręką uczesać włosy lub umyć zęby, napisać swoje imię lub zjeść obiad. Poprzez używanie niedominującej dłoni stymulujesz komunikację pomiędzy dwiema półkulami mózgu, co poprawia zdolności umysłowe i równowagę fizyczną.

▪ Zdolności liczbowe najlepiej podnosić, wykonując proste działania matematyczne, powtarzając tabliczkę mnożenia na wyrywki i zwiększając stopniowo tempo działań.

▪ Dobrym sposobem na energetyczne rozpoczęcie dnia jest zabawa słowami. Umiejętności werbalne możemy też ćwiczyć, grając np. w dawną szkolną grę państwa – miasta. Inną wersją jest zapisywanie rzeczowników zaczynających się na poszczególne litery jakiegoś długiego wyrazu, np. grawitacja. Żeby grę utrudnić, można wprowadzić regułę, że wyrazy te mają tworzyć sensowne zdanie.

▪ Kręć oczami! Naukowcy udowodnili, że jeśli przez minimum 30 sek. będziemy wodzić oczami z jednej strony na drugą, to mózg włączy zdolność zapamiętywania. Podczas patrzenia z prawej na lewą mózg połączy działanie obu półkul. Można również oczami kręcić ósemki – nawilży to dodatkowo oczy, które przed komputerem są nadwyrężane i mrugają pięć razy rzadziej.

▪ Dokształcaj się. Biegając lub ćwicząc na siłowni, słuchaj rozmówek w obcym języku. Nauczysz się przez to ładnego akcentu, ale również pobudzisz umysł do większej pracy niż podczas tłumaczenia ze słownikiem. Również wyszukiwanie różnego rodzaju informacji w sieci ćwiczy nasz mózg. Badania wykazały, że pobudza to do działania partie mózgu odpowiedzialne za podejmowanie decyzji.

▪ Baw się z dziećmi. Popularna gra w kalambury to doskonała rozrywka również dla dorosłych. Określamy dziedzinę, której będą dotyczyły hasła, i do dzieła. To istna burza mózgów, która rozluźnia i poprawia humor bardziej niż oglądanie telewizji.

▪ Próbuj zapamiętywać listy zakupów, tworząc z nich historyjki. Załóżmy, że na twojej liście znalazły się bułki, mleko, pieczarki, kiełbasa, papier toaletowy, mydło i dezodorant. Twój schemat myślowy mógłby wyglądać np. tak: W kuchni stroi krowa i potrącając butelkę z mlekiem, wylewa je na bułki. Biegniesz więc szybko, by wszystko posprzątać, ale z całej papki nagle wyrastają pieczarki. Musisz więc umyć ręce, ale odkrywasz, że z kranu wylewa się nie woda, lecz kiełbasa! Przerażony biegniesz do łazienki i tam myjesz ręce mydłem i wycierasz papierem toaletowym, bo wszystkie ręczniki są brudne. Na koniec dla dodania odwagi spryskujesz się dezodorantem.

W ZDROWYM CIELE ZDROWY UMYSŁ

Aby zwiększyć wydajność mózgu, nie wystarczy od czasu do czasu zjeść garść orzechów. Ważne są regularne zdrowe posiłki i dostarczanie systematyczne organizmowi dawki witamin. Najbogatsze w cynk, który poprawia koncentrację, są ryby i owoce morza, przede wszystkim ostrygi. Podstawą jest również zdrowy sen i wypoczynek. Przystępując do nauki, pamiętaj o wywietrzeniu pokoju. Mózg pracuje lepiej, jeśli ciało jest aktywne fizycznie, wystarczy tutaj nawet zwykły spacer po pracy. Pomoże nam także picie dużej ilości zielonej herbaty, która zapobiega rozpadowi acetylocholiny, odpowiedzialnej za sprawną pamięć.

MENSA – DLACZEGO NIE?

A jeśli już wyćwiczymy swój mózg i poszerzymy jego możliwości, możemy spróbować sprawdzić swój iloraz inteligencji, np. przystępując do testów Mensy. Jest to międzynarodowa organizacja zrzeszająca 2 proc. najinteligentniejszych ludzi na świecie. Co jakiś czas w dużych polskich miastach organizowane są sesje testowe – warto próbować! Stowarzyszenie powstało w Anglii w połowie XX w. z inicjatywy prawników Lancelota Ware’a oraz Rolanda Berrilla. Pragnęli oni powołać do życia stowarzyszenie dla ludzi wybitnie inteligentnych. Przyświecała im idea oderwania od polityki oraz religijnych i rasowych dyskryminacji.

Wiele testów na inteligencję znajdziemy w internecie – zawsze warto trochę się nad nimi pogłowić. Istnieje również możliwość pobrania na smartfony aplikacji ćwiczących mózg.

Tak naprawdę naszego umysłu nic nie ogranicza. W trakcie regularnych ćwiczeń z coraz większą łatwością będziemy przyswajać wiedzę, ale także zapamiętamy sytuacje z dnia codziennego i na pamięć będziemy znać rozkład jazdy autobusu. Warto poświęcić czas na takie ćwiczenia, bo to naprawdę inwestycja na długie lata!

SZTUCZKI NASZEGO MÓZGU

▪ Mózg sprawia, że pisząc, trudniej nam zauważyć własne literówki, bo tekst mamy już w głowie i automatycznie uzupełniamy wyrazy, widząc tylko początek i koniec. Mózg nie czyta pojedynczych liter, ale skupia się na całych słowach, więc o takie przeoczenia najłatwiej w tekście napisanym własną ręką.

▪ Mózg kojarzy wiele scenek na zasadzie uogólnienia. Jeśli jesteśmy świadkiem wypadku, to automatycznie wyobrażamy sobie ranne osoby, dużo krwi, krzyki i zamieszanie – nawet jeśli sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. Dlatego często świadkowie przestępstwa dopisują w swojej głowie elementy, które się nie zdarzyły.

▪ Nasz mózg jest łatwowierny. Na pewno zdarzyło ci się przeczytać horoskop i stwierdzić, że idealnie pasuje do sytuacji, w której się znajdujesz. Ale to tylko wpojenie, co potwierdzają wyniki badania przeprowadzonego na studentach. Kazano im rozwiązać test osobowości, na podstawie którego otrzymali analizę, a następnie mieli ocenić jej prawdziwość. Studenci w 5-stopniowej skali dali jej średnio 4,26. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że wszystkie osoby dostały identyczne analizy, które zawierały uogólnione stwierdzenia podnoszące samoocenę – czyli to, na czym bazują horoskopy.

▪ Mózg sprawia, że kolor jedzenia i picia wpływa na smak. Jesteśmy przyzwyczajeni do pewnych określonych barw i kształtów. Jeśli w ciemności jedlibyśmy kotlet, a po zapaleniu światła okazałoby się, że jest zabarwiony na niebiesko, wiele osób nie dokończyłoby potrawy. Nie bez powodu mówi się, że pijąc zwykłą wodę z kieliszka, można się upić.

 

Agnieszka Szołtysik

Gazetka 141 – maj 2015