Już od ponad 30 lat październik jest na całym świecie Miesiącem Świadomości Raka Piersi, a w Europie od 2008 r. dodatkowo obchodzi się 15 października jako Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi. Nie bez powodu tej chorobie poświęca się tak wielką uwagę. To najczęściej występujący u kobiet nowotwór złośliwy. Powstaje z komórek gruczołu piersiowego, rozwija się miejscowo w piersi i daje przerzuty do węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych, np. płuc, wątroby, kości i mózgu.
NIEUBŁAGANE STATYSTYKI
Według szacunków rak piersi stanowi około 23 proc. wszystkich zachorowań z powodu nowotworów złośliwych u kobiet i około 14 proc. zgonów z tego powodu. U mężczyzn występuje niezwykle rzadko. Rocznie rozpoznaje się go u 1,5 mln kobiet na całym świecie; około 400 tys. z jego powodu umiera. Jest to najczęstszy nowotwór złośliwy wśród mieszkanek krajów wysoko cywilizowanych, takich jak USA, Kanada, Australia czy kraje Europy Zachodniej. Zachorowalność na nowotwory złośliwe piersi w ciągu ostatnich trzech dekad wzrosła ponad dwukrotnie. Najmniej zachorowań na tę chorobę odnotowuje się w południowej Azji i Afryce.
W Belgii co roku diagnozuje się 9,4 tys. przypadków raka piersi oraz odnotowuje 2280 zgonów z powodu tej choroby. W Polsce raka piersi rozpoznaje się u 16,5 tys. kobiet, a 5 tys. umiera z jego powodu. Choć zachorowalność na nowotwory piersi i umieralność z ich powodu jest w Polsce niższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej, to statystyki są nieubłagane – co 16 Polka zachoruje na raka piersi.
CZYNNIKI RYZYKA
Chociaż nadal nieznane są przyczyny powstawania raka piersi, można wskazać kilka najważniejszych czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania.
- Płeć – rak piersi dotyczy prawie wyłącznie kobiet. Choć występuje także u mężczyzn, jest to tylko 1 przypadek na 100 zachorowań.
- Wiek – zachorowania przed 45. rokiem życia są stosunkowo rzadkie, większość przypadków (80 proc.) dotyczy kobiet po 50. roku życia, ryzyko zmniejsza się jednak po 65. roku życia.
- Obciążenia genetyczne – ryzyko jest większe u tych kobiet, których krewne pierwszego stopnia (matka, siostra, córka) zachorowały na ten nowotwór, zwłaszcza w młodym wieku. Ryzyko wzrasta wraz z liczbą chorych krewnych, a także gdy krewna zachorowała przed menopauzą lub wykryto o niej raka jajnika. Jednak czynniki genetyczne odpowiadają tylko za 5–10 proc. wszystkich zachorowań na raka piersi.
- Czynniki hormonalne – stosowanie antykoncepcji doustnej i hormonalnej terapii zastępczej, zwłaszcza długotrwałej, zwiększa ryzyko zachorowania.
- Styl życia – wymienia się tu nadmierne spożywanie tłuszczy, nadwagę oraz spożywanie alkoholu.
- Inne nowotwory w przeszłości – wystąpienie raka piersi w przeszłości ponad trzykrotnie zwiększa ryzyko zachorowania na raka drugiej piersi, ale czynnikiem ryzyka są także rak jajnika i rak trzonu macicy.
- Promieniowanie jonizujące – częste badania diagnostyczne (rentgen klatki piersiowej, mammografia) mogą nieznacznie zwiększać ryzyko zachorowania.
PROFILAKTYKA
Dużo mówi się o konieczności samobadania piersi przez kobiety (bez względu na wiek). Także podczas każdej wizyty u ginekologa (a nawet lekarza rodzinnego) powinno się odbyć badanie lekarskie. W celu wykrywania zmian w piersi wykonuje się także ultrasonografię piersi i mammografię. Wszystko po to, by wykryć nowotwór, kiedy nie ma jeszcze objawów choroby. Trzeba bowiem podkreślić, że wcześnie wykryty rak piersi może być skutecznie leczony. Im mniejszy guz czy zmiana w piersi niewyczuwalna badaniem ręcznym, tym większe prawdopodobieństwo, że jest to rak o typie przedinwazyjnym (czyli niedającym przerzutów). Także w przypadku, gdy wykryty zostanie rak inwazyjny, im jest mniejszy, tym większe możliwości leczenia i prawdopodobieństwo, że nie doszło jeszcze do przerzutów do węzłów chłonnych.
Pamiętaj!
▪ od 20. roku życia – samobadanie piersi raz w miesiącu, a co 3 lata badanie lekarskie, które może zostać uzupełnione o badanie ultrasonograficzne piersi,
▪ od 40. roku życia – samobadanie oraz badanie u lekarza co roku, które również może zostać uzupełnione o USG i/lub badanie mammograficzne,
▪ od 50. roku życia – samobadanie oraz co 2 lata mammografia (w Polsce można skorzystać z bezpłatnego badania – Populacyjnego Programu wczesnego Wykrywania Raka Piersi dla kobiet w wieku 50–69 lat),
▪ od 70. roku życia – samobadanie, raz w roku badanie lekarskie, możliwość uzupełniania co 2 lata mammografią.
Oprócz tego powinnyśmy pamiętać, żeby zawsze być pod kontrolą lekarza, jeśli wśród naszych krewnych zdarzył się przypadek zachorowania na ten nowotwór.
Na co dzień często zapominamy o tym, by dbać o siebie i regularnie się badać. Czasem wolimy odgonić niepokojącą myśl lub nie wykonujemy samobadania z obawy, że… coś wykryjemy. Oczywiście, że nie należy poddawać się czarnym myślom, ale zachować pozytywne nastawienie. Pamiętajmy, że nasze zdrowie jest w naszych rękach. 15 października już niedługo – to dobry dzień, by o nie zadbać.
Przydatne strony
W Polsce
www.rakpiersi.pl
www.raknroll.pl
www.amazonki.org.pl
W Belgii
www.think-pink.be
www.cancer.be
www.brumammo.be
www.komoptegenkanker.be
www.borstkanker-vlaanderen.be
www.institutroialbertdeux.be
www.bordet.be
Gazetka 155 – październik 2016