Zdrowie i uroda

Choroby układu krążenia są główną przyczyną śmierci. Hipercholesterolemia (zbyt wysoki poziom cholesterolu) jest jednym z czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Może doprowadzić do zatkania tętnic i miażdżycy. Wielu Belgów cierpi na tę chorobę, nie będąc tego świadomym. Na niektóre czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (dziedziczność, wiek i płeć) nie mamy wpływu, możemy jednak skutecznie zmniejszyć pozostałe czynniki, takie jak niezdrowe nawyki żywieniowe, palenie tytoniu, nadciśnienie i wysoki poziom cholesterolu.

CZYM JEST CHOLESTEROL?

Ciało ludzkie nie może funkcjonować bez cholesterolu. Jest to lipid występujący w błonie komórek organizmu i produkujący hormony, witaminę D i kwasy żółciowe. W wątrobie powstaje nie mniej niż 3/4 cholesterolu obecnego w naszym ciele. Reszta pochodzi z naszej diety. Wątroba odgrywa kluczową rolę w zachowaniu równowagi pomiędzy tym, co produkuje, a tym, co pochodzi z naszego pożywienia. Jednak jadłospis bogaty w tłuszcze nasycone lub brak ruchu mogą zaburzyć tę równowagę, powodując wzrost poziomu cholesterolu we krwi.

DOBRY I ZŁY CHOLESTEROL

Lipoproteiny transportują cholesterol w naszym ciele. Możemy wyróżnić dwa rodzaje cholesterolu:

- HDL (lipoproteina wysokiej gęstości) pozwala usunąć nadmiar cholesterolu z komórek i transportuje go do wątroby. To „dobry” cholesterol, ponieważ cały cholesterol jest usuwany.

- LDL (lipoproteina niskiej gęstości) transportuje cholesterol do wszystkich komórek w organizmie. Nadmiar cholesterolu gromadzi się w tętnicach, stąd definicja „złego” cholesterolu.

W optymalnej sytuacji poziom HDL jest wysoki, podczas gdy poziom LDL jest niski.

PROBLEMY ZDROWOTNE

Wysoki poziom cholesterolu nie jest pozbawiony ryzyka. Nadmiar cholesterolu odkłada się na ścianach tętnic. Następnie tworzą się złogi lipidowe, które stopniowo utrudniają krążenie krwi, a nawet je zatrzymują. Jeśli tętnice się zatkają, komórki umierają. Większość osób ze zbyt wysokim poziomem złego cholesterolu (lub zbyt niskim dobrego cholesterolu) nic nie zauważa aż do chwili pojawienia się problemów zdrowotnych, które mogą wystąpić w tętnicach serca, mózgu i nogach.

Serce – ból o charakterze ucisku występuje w klatce piersiowej (angina pectoris). Jeśli niedotlenienie serca utrzymuje się, może wystąpić zawał.

Mózg – ryzyko wystąpienia zawału mózgu (zakrzepicy), co może mieć bardzo poważne konsekwencje, np. paraliż.

Noga – ból odczuwany jest w udach podczas wysiłku, kiedy mięśnie potrzebują najwięcej tlenu. Ból ustaje, jeśli wysiłek zostanie na kilka minut przerwany („choroba wystaw sklepowych”).

Kiedy poziom cholesterolu we krwi jest zbyt wysoki? U osób dorosłych idealny poziom cholesterolu wynosi około 190 mg/dl krwi. Poza całkowitym poziomem cholesterolu ważną rolę odgrywa również ilość trójglicerydów (prekursorów cholesterolu) oraz frakcja cholesterolu LDL i HDL.

ZAPOBIEGANIE

Niezdrowy styl życia i nawyki żywieniowe mogą zwiększyć ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego. Jeśli kilka złych nawyków występuje jednocześnie, ryzyko to wzrasta jeszcze bardziej! Nie myśl, że twoje złe nawyki żywieniowe nie mogą się zmienić, ponieważ nawet niewielka zmiana może znacznie zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych!

1. Rzuć palenie. 2. Ruszaj się. 3. Zachowaj zdrową wagę. 4. Wybierz zdrową dietę.

5. Kontroluj ciśnienie krwi. 6. Z umiarem spożywaj sól. 7. Jeśli wzrósł twój poziom cukru, zachowaj ostrożność. 8. Ciesz się życiem, unikaj stresu.

ODŻYWIANIE

Cholesterol należy do grupy tłuszczów. Są one źródłem energii, a także zapewniają niezbędne aminokwasy i witaminy A, D, E i K. Jednak ich nadmierne spożycie prowadzi do nadwyżki kalorii i do innych problemów zdrowotnych. Odpowiednie odżywianie pozwala z łatwością ich uniknąć.

TŁUSZCZE W DIECIE

Istnieją różne rodzaje tłuszczów. Wszystkie przynoszą taką samą ilość energii, ale ich wpływ na zdrowie może być różny.

Tłuszcze nasycone: zwiększają poziom złego cholesterolu LDL. Występują głównie w produktach żywnościowych pochodzenia zwierzęcego, z wyjątkiem ryb.

Tłuszcze nienasycone: mają pozytywny wpływ na poziom cholesterolu, obniżają całkowity poziom cholesterolu, a także poziom złego cholesterolu LDL. Występują głównie w produktach pochodzenia roślinnego, takich jak oleje i ryby.

Tłuszcze trans: wynikają z procesów obróbki olejów i tłuszczów. Mają negatywny wpływ na nasze zdrowie i zwiększają poziom złego cholesterolu LDL we krwi. Występują głównie w twardych tłuszczach do smażenia, twardych margarynach roślinnych, biszkoptach, ciastach, fast foodach i gotowych posiłkach.

PRODUKTY SPOŻYWCZE BOGATE W CHOLESTEROL

Tłuszczów nie należy całkowicie wykreślać z menu, wręcz przeciwnie. Natomiast musisz wiedzieć, które tłuszcze wybrać. Preferuj tłuszcze nienasycone i spożywaj z umiarem następujące produkty, ponieważ zawierają one dużo tłuszczów nasyconych: produkty mleczne (mleko, ser, jogurt), tłuste mięso (kiełbaski, mięso do pity, mięso panierowane), tłuste wędliny (salami, tatar z wołowiny po belgijsku – filet américain préparé, pasztety), masło i produkty pokrewne (ciasto maślane, herbatniki maślane), dania gotowe lub smażone, sosy na bazie majonezu i śmietany, herbatniki, ciasta, ciastka, lody, słone przekąski, orzeszki do aperitifu i chrupki.

Cholesterol występuje wyłącznie w produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego. Nie należy zupełnie wystrzegać się produktów spożywczych o wysokiej zawartości cholesterolu, ale spożywać je z umiarem (maksymalnie trzy razy w tygodniu): skorupiaki (krewetki, homary, kraby), żółtka jaj, podroby (mózg, wątroba, nerki, ryż, kaszanka czarna, pasztet z wątróbek).

SUBSTANCJE OCHRONNE W ŻYWNOŚCI

Błonnik pomaga obniżyć poziom cholesterolu we krwi. Błonnik pokarmowy znajduje się w warzywach, owocach, ziemniakach, roślinach strączkowych i produktach pełnoziarnistych, takich jak szary chleb, zboża, makaron i pełnoziarnisty ryż.

Witaminy pomagają zwalczać złogi cholesterolu w tętnicach; w szczególności witamina C (w owocach i warzywach), karotenoidy (w pomarańczowych i zielonych warzywach), witamina E (w olejach roślinnych, orzechach i nasionach) oraz kwas foliowy (w warzywach z zielonymi liśćmi).

Przeciwutleniacze ograniczają utlenianie cholesterolu. Są obecne w warzywach, owocach, herbacie i czerwonym winie.

Sterole i stanole roślinne zapobiegają wchłanianiu cholesterolu do krwi. Głównymi źródłami tych związków organicznych są zboża, oleje roślinne, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona.

Kwasy tłuszczowe Omega 3 chronią naczynia krwionośne. Występują w tłustych rybach, takich jak łosoś, tuńczyk, węgorz, śledź, makrela i szprot.

Kwasy tłuszczowe Omega 6 obniżają poziom złego cholesterolu we krwi. Występują w większości olejów roślinnych, margarynach, orzechach i nasionach.

 

 

Gazetka 167 – grudzień/styczeń 2018