Praca w Belgii

Każdy pracownik zatrudniony na umowę o pracę posiada ubezpieczenie zdrowotne. W razie choroby ma prawo do płacy gwarantowanej, którą wypłaca pracodawca, a w przypadku dłuższej niezdolności do pracy do zasiłku chorobowego wypłacanego przez kasę chorych. Jednak muszą być spełnione podstawowe warunki wynikające z kodeksu pracy oraz z przepisów o ubezpieczeniu zdrowotnym.

POWIADOMIENIE PRACODAWCY O CHOROBIE I DOSTARCZENIE ZWOLNIENIA LEKARSKIEGO

Pracownik niezdolny do pracy w wyniku choroby powinien natychmiast powiadomić o tym swojego pracodawcę (art. 31§2 kodeksu pracy) telefonicznie, pisemnie, mailem lub faksem. Często pracodawca określa w regulaminie pracy, kiedy i w jaki sposób pracownik zobowiązany jest do powiadomienia o swojej niedyspozycji. Należy zastosować się do tych wytycznych i zadbać o to, by w razie potrzeby móc udowodnić, że pracodawca został powiadomiony o chorobie w obowiązującym pracownika terminie (np. potwierdzenie wysłania faksu, potwierdzenie odebrania maila przez pracodawcę). Oprócz powiadomienia o chorobie pracownik musi dostarczyć pracodawcy zwolnienie lekarskie – w ciągu 48 godzin (dwóch dni roboczych), licząc od pierwszego dnia niezdolności do pracy, chyba że branżowy lub zakładowy układ zbiorowy lub regulamin pracy przewidują inne terminy. Zwolnienie lekarskie najlepiej jest dostarczyć listem poleconym lub za potwierdzeniem odbioru (data odbioru i podpis pracodawcy na kopii zwolnienia). Można ewentualnie przesłać zeskanowane zwolnienie lekarskie mailem lub nadać faksem z potwierdzeniem odbioru. W ten sposób w razie wątpliwości czy problemów ze strony pracodawcy pracownik będzie mógł udowodnić, że w terminie dostarczył zwolnienie.

30 października 2022 r. weszła w życie ustawa, która przewiduje, że pracownicy – w firmach zatrudniających 50 i więcej pracowników – nie muszą już przedkładać zwolnienia za pierwszy dzień niezdolności do pracy.

O ile w zakładzie pracy istnieje obowiązek przedkładania zaświadczenia lekarskiego – czy to na podstawie układu zbiorowego pracy, czy też na podstawie regulaminu pracy – pracownik będzie zwolniony z tego obowiązku trzy razy w roku kalendarzowym za pierwszy dzień niezdolności do pracy. Pracownik korzystający z tego uprawnienia jest jednak nadal zobowiązany do niezwłocznego poinformowania pracodawcy o swojej niezdolności do pracy.

Zwolnienie to dotyczy zarówno jednodniowej niezdolności do pracy, jak i pierwszego dnia dłuższej niezdolności do pracy.

Pracownik korzystający z tego uprawnienia nie ma również obowiązku przedkładania zaświadczenia lekarskiego na żądanie pracodawcy.

Zwolnienie lekarskie powinno być dostarczone pracodawcy w ciągu dwóch dni, licząc od dnia niezdolności do pracy. Konkretnie oznacza to, że w 1. dniu choroby zwolnienie w ogóle nie musi być dostarczone pracodawcy. Jeśli jednak drugiego dnia choroba nie ustępuje, należy dostarczyć zwolnienie lekarskie. Jeżeli na zaświadczeniu lekarz podał datę pierwszego dnia choroby to zaświadczenie należy dostarczyć nie później niż drugiego dnia choroby. Jeżeli na zaświadczeniu widnieje data wizyty lekarskiej – czyli drugiego dnia choroby – to pracownik musi dostarczyć zaświadczenie najpóźniej trzeciego dnia choroby.

Jeśli w czasie choroby (od pierwszego dnia) pracownik przebywa pod innym adresem niż adres zamieszkania, wówczas musi powiadomić o tym swojego pracodawcę oraz w przypadku dłuzszej choroby również kasę chorych.

Przedsiębiorstwa zatrudniające na dzien 1 stycznia mniej niż 50 pracowników moga odstąpic od tego przepisu (1 dzień choroby bez zwolnienia lekarskiego). Informacje na ten temat musza zostać zawarte w regulaminie pracy i ewentualnie w zbiorowym układzie pracy.

Uwaga: Niepowiadomienie pracodawcy lub niedostarczenie zwolnienia oznacza nieprzestrzeganie warunków umowy o pracę. Pracodawca może wtedy wstrzymać wynagrodzenie za okres choroby lub nawet zwolnić pracownika (również w trybie dyscyplinarnym), uznając jego nieobecność za nieusprawiedliwioną lub za porzucenie pracy. W niektórych przypadkach pracodawca może żądać wynagrodzenia za zerwanie umowy o pracę.

PŁACA GWARANTOWANA ORAZ ZASIŁEK CHOROBOWY

Za okres choroby pracownik ma prawo do płacy gwarantowanej, którą wypłaca pracodawca. Od 1 stycznia 2014 r. pracownikowi należy się płaca gwarantowana od pierwszego dnia choroby niezależnie od tego, czy dotyczy to pracownika umysłowego czy fizycznego.

Pracownik nie ma prawa do płacy gwarantowanej, jeśli choroba wystąpi podczas pierwszego miesiąca pracy w przedsiębiorstwie, chyba że branżowe lub zakładowe zbiorowe układy pracy przewidują inaczej. Jeśli pracownikowi w pierwszym miesiącu zatrudnienia nie przysługuje płaca gwarantowana, powinien zgłosić chorobę do kasy chorych w ciągu 48 godzin. Jeśli spełnia warunki stażowe w Belgii, otrzyma zasiłek chorobowy.

Od 15. dnia choroby w przypadku pracowników fizycznych i od 31. dnia choroby w przypadku pracowników umysłowych nie przysługuje już płaca gwarantowana. Od tego momentu pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy wypłacany przez kasę chorych. Wypłata płacy gwarantowanej i zasiłku chorobowego kształtuje się następująco w zależności od statusu pracowniczego:

Pracowniczy fizyczni		Pracownicy umysłowi
Od 1.–7. dnia choroby	100% płacy (płaci pracodawca)	Od 1.–30. dnia choroby	100% płacy (płaci pracodawca)
Od 8.–14. dnia choroby	85,88% płacy (płaci pracodawca)	Od 31. dnia choroby	Zasiłek z kasy chorych 60% płacy
Od 15.–30. dnia choroby	Zasiłek chorobowy z kasy chorych 60% płacy + dodatek od pracodawcy 25,88% płacy
Od 31. dnia choroby	Zasiłek z kasy chorych 60% płacy

 

Pracownicy umysłowi zatrudnieni na krócej niż 3 miesiące otrzymują płacę gwarantowaną i zasiłek chorobowy na podobnych zasadach jak pracownicy fizyczni, chyba że branżowe lub zakładowe układy zbiorowe pracy przewidują inaczej.

Uwaga: O chorobie należy powiadomić kasę chorych samemu – najlepiej jak najszybciej, jednak najpóźniej w 14. dniu choroby.

Pracownicy agencji pracy tymczasowej (interim), którzy w dniu choroby mają staż pracy w agencji krótszy niż 1 miesiąc powinni powiadomić kasę chorych w ciągu 48 godzin.

Pracownicy mający staż pracy przez agencję dłuższy niż 1 miesiąc, również powinni powiadomić kase chorych w ciągu 48 godzin ale mają równiez prawo do płacy gwarantowanej do końca kontraktu interim. Jeśli po zakończeniu kontraktu choroba nadal trwa, wówczas zasiłek wypłaca kasa chorych.

KONTROLA LEKARSKA I OKRES DYSPOZYCYJNOŚCI PRACOWNIKA DO KONTROLI LEKARSKIEJ

Pracodawca ma prawo wysłać do pracownika lekarza kontrolnego w celu potwierdzenia niezdolności do pracy. Jeśli lekarz nie zastanie chorego w domu, zostawi informację o wizycie i swoje dane kontaktowe. Należy więc trzy razy dziennie sprawdzać skrzynkę pocztową i zadbać o to, by widniało na niej nasze imię i nazwisko. Trzeba wtedy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem kontrolnym i umówić się na wizytę. W przeciwnym razie można stracić prawo do wynagrodzenia za okres od chwili wizyty lekarza do czasu zgłoszenia się do niego lub też całkowicie utracić prawo do płacy gwarantowanej.

Często w regulaminie pracy zawarte są informacje, w których godzinach w ciągu dnia chory pracownik powinien przebywać w domu w celu poddania się kontroli lekarskiej. Nieobecność nieusprawiedliwiona oznacza uchylanie się od kontroli i może spowodować utratę płacy gwarantowanej. Okres dyspozycyjności nie może przekroczyć 4 godzin w ciągu dnia między 7.00 a 21.00. Nieobecność spowodowana pobytem w szpitalu, na badaniach lub np. w aptece w celu zakupu niezbędnych leków jest usprawiedliwiona i nie może być powodem utraty płacy gwarantowanej.

ZAKAZ WYKONYWANIA INNEJ PRACY W TRAKCIE CHOROBY

Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim jest zobowiązany do powstrzymania się od wykonywania pracy z wyjątkiem sytuacji, gdy jest zatrudniony również u innego pracodawcy i wykaże, że był zdolny do tej pracy (u innego pracodawcy). Okres zwolnienia lekarskiego to okres rekonwalescencji w celu odzyskania zdrowia i zdolności do wykonywania pracy. Pracownik jest zobowiązany do jego optymalnego wykorzystania. Zabronione jest też wykonywanie ciężkich prac na terenie własnego domu.

NAWRÓT CHOROBY

Jeśli w ciągu 14 dni od powrotu do pracy pracownik ponownie zachoruje na tę samą chorobę, nie ma prawa do pełnego okresu płacy gwarantowanej.

 

Przykład: Pracownik fizyczny chorował 10 dni. Pracował 5 dni i ponownie zachorował na tę samą chorobę. Ma prawo do płacy gwarantowanej za 4 dni. Jeśli jego choroba trwa dłużej, wypłatę świadczenia chorobowego przejmuje kasa chorych.

Jeśli w ciągu 14 dni od powrotu do pracy pracownik zachoruje na inną chorobę, na nowo ma prawo do płacy gwarantowanej wypłacanej przez pracodawcę (maks. 14 dni w przypadku pracownika fizycznego i maks. 30 dni w przypadku pracownika umysłowego).

ZWOLNIENIE PRACOWNIKA Z PRACY PODCZAS CHOROBY

Prawo pracy w Belgii przewiduje, pod pewnymi warunkami, możliwość rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem podczas zwolnienia lekarskiego. Pracodawca musi dobrze uargumentować zwolnienie i albo wypłacić pracownikowi płacę za przysługujący mu okres wypowiedzenia, albo zlecić przepracowanie okresu wypowiedzenia, jednak dopiero po powrocie pracownika do zdrowia. Choroba nie może być przyczyną rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę. Tylko w przypadku stałej niezdolności do pracy z powodu stanu zdrowia pracownika obie strony mogą rozwiązać umowę o pracę z przyczyn medycznych.

PRAWO DO ZASIŁKU CHOROBOWEGO A STAŻ PRACY W BELGII

Prawo do zasiłku chorobowego regulują przepisy o ubezpieczeniu zdrowotnym. Problemem obcokrajowców w Belgii jest to, iż nie zawsze od momentu podjęcia pracy przysługują im wszystkie prawa socjalne. Tak jest w przypadku zasiłku chorobowego. Aby uzyskać prawo do tego rodzaju świadczeń w chwili niezdolności do pracy z powodu choroby, wypadku lub ciąży, trzeba wykazać, że przepracowało się w Belgii min. 12 miesięcy oraz wykazać 180 dni przepracowanych (lub równoznacznych z przepracowanymi) w pełnym wymiarze czasu pracy w ciągu czterech ostatnich kwartałów (min. 12 miesięcy) bezpośrednio poprzedzających kwartał, w którym rozpoczął się okres chorobowy. Osoby pracujące w niepełnym wymiarze godzin mogą wykazać 800 godzin w ciągu ostatnich 12 miesięcy poprzedzających kwartał, w którym rozpoczął się okres chorobowy. Okres ten może być przedłużony do 36 miesięcy pod warunkiem, że w każdym roku zostały odprowadzone wystarczające składki na poczet zabezpieczenia społecznego w Belgii.

Osoby, które w Belgii nie przepracowały jeszcze 12 miesięcy oraz 180 dni na etacie w pełnym wymiarze lub 800 godzin na etacie w niepełnym wymiarze, mogą przedłożyć w kasie chorych formularz S1/E104 z innego kraju europejskiego, jeśli bezpośrednio przed podjęciem pracy w Belgii miały ubezpieczenie zdrowotne w innym kraju europejskim, np. w Polsce. Bezpośrednio przed rozpoczęciem okresu chorobowego lub urlopu macierzyńskiego trzeba pozostawać w stosunku pracy lub ewentualnie przebywać już na płatnym zwolnieniu lekarskim albo na zasiłku dla bezrobotnych.

 

 

Gazetka 222 – czerwiec 2023