Jesteś w ciąży? Poznaj swoje prawa i obowiązki w czasie ciąży i po porodzie.

Jestem w ciąży, czy powinnam powiadomić pracodawcę?

Kobiety zatrudnione, które zaszły w ciążę, powinny jak najszybciej powiadomić o tym pracodawcę. Najlepiej poprosić swojego lekarza o wydanie zaświadczenia. Kopię zaświadczenia należy zachować dla siebie, a oryginał wysłać do pracodawcy listem poleconym lub zanieść go osobiście, ale poprosić o potwierdzenie odbioru atestacji.

Wszystkie te formalności nie są obowiązkowe, jednak jest to najlepszy sposób na udowodnienie w razie potrzeby, że pracodawca wie o naszym stanie. Od tego momentu zaczynają działać pewne przepisy chroniące kobiety w ciąży.

Czy pracodawca może mnie zwolnić?

Pracodawca nie może zwolnić z pracy kobiety z powodu ciąży. Ochrona kobiet w ciąży przed zwolnieniem działa od momentu powiadomienia pracodawcy o ciąży aż do miesiąca po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Pamiętajmy jednak, że nie jest to ochrona absolutna. Pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży z przyczyn niemających nic wspólnego z ciążą, np. z powodu popełnienia poważnego błędu w pracy, gdy przedsiębiorstwo jest w trakcie reorganizacji albo z przyczyn ekonomicznych.

Jeśli kobieta została zwolniona, ma prawo poprosić pracodawcę o pisemną motywację takiej decyzji. W przypadku gdy pracodawca nie potrafi podać powodu zwolnienia, a kobieta może udokumentować, że został on powiadomiony o ciąży (potwierdzenie wysłania listu poleconego lub potwierdzenie przez pracodawcę odbioru atestacji medycznej), to musi on zapłacić pensję za normalny okres wypowiedzenia + dodatkowo wynagrodzenie brutto za 6 miesięcy.

Kontrola lekarska jest możliwa tylko w godzinach pracy. Czy mam prawo do wynagrodzenia?

Kobieta ma prawo do nieobecności w pracy (z zachowaniem prawa do wynagrodzenia) z powodu kontroli lekarskiej, jeśli nie może się ona odbyć poza godzinami pracy.

Aby zachować prawo do wynagrodzenia, należy jednak uprzednio powiadomić pracodawcę o kontroli. Dodatkowo należy przedłożyć atest od lekarza, który usprawiedliwi nieobecność.

Bezpieczeństwo pracy w czasie ciąży

Większość kobiet w ciąży może normalnie kontynuować pracę, jeśli nie jest ona wyjątkowo ciężka lub jeśli miejsce czy środowisko pracy nie mają szkodliwego wpływu na zdrowie kobiety i dziecka.

Czasem jednak rodzaj lub środowisko pracy mogą powodować poronienia, przedwczesny poród czy chorobę kobiety lub dziecka. Chodzi tu m.in. o ciężka pracę fizyczną, narażenie na działanie promieniowania, produktów chemicznych, czynników biologicznych (bakterie, wirusy) czy pracę w temperaturze powyżej 30ºC.

W tym wypadku pracodawca jest zobowiązany zmienić na pewien czas warunki lub czas pracy albo na okres ciąży dokonać tymczasowej zmiany stanowiska pracy. Jeśli takie zmiany są niemożliwe, kobieta przechodzi na zasiłek z funduszu chorób zawodowych lub na zasiłek z kasy chorych.

Praca w nocy

Pracodawca nie może zobowiązać kobiety w ciąży do pracy w godzinach nocnych na 8 tygodni przed przewidywaną datą porodu. Jeśli lekarz wyraźnie zabrania pracy w godzinach nocnych w innym okresie ciąży, pracodawca musi to respektować. W tym ostatnim przypadku należy przedłożyć atest medyczny.

Czy mam prawo do zasiłku macierzyńskiego?

Prawo do zasiłku macierzyńskiego regulują przepisy o ubezpieczeniu zdrowotnym. Problemem obcokrajowców w Belgii jest to, iż nie zawsze wszystkie prawa socjalne przysługują im od momentu podjęcia pracy. Tak jest w przypadku zasiłku macierzyńskiego (oraz zdrowotnego). Aby uzyskać do niego prawo, trzeba wykazać minimum 120 przepracowanych lub równoznacznych z przepracowanymi dni (np. okres niezdolności do pracy, za który płaci pracodawca; dni świąteczne, za które należy się wynagrodzenie; okres przejściowego lub pełnego bezrobocia, za który należy się zasiłek). Dni te należy wykazać w ciągu dwóch ostatnich kwartałów bezpośrednio poprzedzających kwartał, w którym rozpoczął się urlop macierzyński lub zwolnienie lekarskie. Osoby pracujące w niepełnym wymiarze godzin mogą wykazać 400 godzin w ciągu ostatnich 18 miesięcy poprzedzających kwartał, w którym rozpoczął się urlop macierzyński.

Osoby, które nie przepracowały jeszcze 400 godzin w Belgii, mogą przedłożyć w kasie chorych formularz E104 z innego kraju europejskiego, jeśli bezpośrednio przed podjęciem pracy w Belgii miały ubezpieczenie zdrowotne w innym kraju europejskim, np. w Polsce.

Poza tym bezpośrednio przed rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego trzeba pozostawać w stosunku pracy lub ewentualnie przebywać już na płatnym zwolnieniu lekarskim bądź na zasiłku dla bezrobotnych. Z tym warunkiem mogą mieć kłopot osoby pracujące na umowę na czas określony lub przez biura pracy czasowej (interim).

Jeśli choć jeden z wyżej wymienionych warunków nie jest spełniony, nie przysługuje nam prawo do zasiłku macierzyńskiego (a także chorobowego).

Jak długo trwa urlop macierzyński?

Urlop macierzyński trwa 15 tygodni. W przypadku ciąży mnogiej urlop macierzyński trwa 17 tygodni i może być przedłużony o dwa tygodnie.

Jeśli nie ma żadnych przeciwwskazań, kobieta w ciąży może pracować aż do tygodnia przed przypuszczalną datą porodu. Obowiązkowo należy rozpocząć urlop macierzyński tydzień przed porodem. Ten tydzień nie może być przeniesiony na okres po porodzie.

Urlop macierzyński można rozpocząć najwcześniej od szóstego tygodnia przed przypuszczalną datą porodu, a w przypadku ciąży mnogiej – od ósmego tygodnia. Wówczas po porodzie zostaje do wykorzystania jeszcze 9 (lub 11 – przy ciąży mnogiej) tygodni. Te tygodnie trzeba obowiązkowo wykorzystać.

Dwa ostatnie tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą zostać zamienione na dni urlopu, które trzeba wykorzystać w ciągu maksymalnie ośmiu tygodni po urlopie macierzyńskim. Oznacza to, że kobieta wraca do pracy dwa tygodnie wcześniej, ale jeszcze przez maksymalnie osiem kolejnych tygodni przysługuje jej kilka dni urlopu. Chcąc z tego skorzystać, należy powiadomić o tym pracodawcę najpóźniej cztery tygodnie przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego. Jeśli kobieta skorzysta z tej możliwości, okres ochrony przed zwolnieniem z pracy również przedłuży się o maksymalnie osiem tygodni.

W przypadku gdy poród nastąpił później, niż przewidział to lekarz, a kobieta wykorzystała 6 tygodni (lub 8 w przypadku ciąży mnogiej) urlopu macierzyńskiego przed porodem, wówczas może wystąpić o przedłużenie urlopu macierzyńskiego o tydzień. W tym celu należy złożyć wniosek do pracodawcy oraz do kasy chorych.

Kto płaci moje wynagrodzenie?

Za okres urlopu macierzyńskiego płaci kasa chorych. Należy odpowiednio wcześnie powiadomić zarówno pracodawcę, jak i kasę chorych o planowanym terminie rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego.

Po porodzie należy dostarczyć do kasy chorych akt urodzenia dziecka.

Zasiłek macierzyński wynosi 82 proc. płacy brutto przez pierwsze 30 dni urlopu. Od 31. dnia wynosi on 75 proc. płacy brutto i jest to maksymalnie 99,94 EUR/dzień.

Zachorowałam w czasie ciąży, jak wygląda moje wynagrodzenie?

Jeśli w czasie ciąży kobieta zachoruje, obowiązują takie zasady wynagrodzenia jak w przypadku normalnego zwolnienia lekarskiego.

Jeśli z powodu choroby lub wypadku kobieta jest niezdolna do pracy na 6 (lub 8 – przy ciąży mnogiej) tygodni przed datą rozwiązania i już nie podejmuje pracy przed porodem, automatycznie rozpoczyna się urlop macierzyński. Oznacza to, że po porodzie zostanie 9 (a przy ciąży mnogiej 11) tygodni urlopu, z możliwością przedłużenia o jeden dodatkowy tydzień.

Pobieram zasiłek dla bezrobotnych i zaszłam w ciążę

Osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych są zobowiązane przyjąć pracę, jeśli państwowy urząd pracy (VDAB, ACTRIS) ją zaproponuje. Dlatego jeżeli kobieta pobiera zasiłek dla bezrobotnych i zaszła w ciążę, najlepiej powiadomić o tym jak najszybciej VDAB/ACTRIS. Należy to zrobić po to, aby nie otrzymać oferty pracy, której kobieta w ciąży nie może wykonywać (ze względu na zdrowie własne i dziecka).

Ciąża nie zwalnia kobiety z obowiązku przyjęcia zaproponowanej pracy. W przypadku otrzymania oferty pracy najlepiej sprawdzić, czy zaproponowaną pracę można wykonywać.

Jeśli bezrobotna kobieta w ciąży przejdzie na urlop macierzyński najwcześniej 6 tygodni, a najpóźniej tydzień przed przypuszczalną datą porodu, nie może już otrzymywać zasiłku dla bezrobotnych, ale będzie otrzymywać zasiłek z kasy chorych. Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego na nowo otrzyma zasiłek dla bezrobotnych, jeśli nadal nie znalazła pracy.

Poszukuję pracy i zaszłam w ciążę

Przepisy o zapobieganiu dyskryminacji w pracy zabraniają pracodawcom m.in. zadawania podczas rozmów kwalifikacyjnych pytań o to, czy kobieta jest w ciąży. Pracodawca może to zrobić tylko i wyłącznie w przypadku, gdy proponowana praca mogłaby zagrażać zdrowiu kobiety w ciąży lub jej dziecka.

Więcej informacji otrzymać można w najbliższym oddziale ACV/CSC lub w kasach chorych.

Adresy oddziałów ACV/CSC na stronach: www.acv-online.be (NL), wpisz swój kod pocztowy w rubryczce: ACV in je buurt > postnr lub www.csc-en-ligne.be (FR), wpisz swój kod pocztowy w rubryczce: La CSC dans votre region > code postal.

ACV-CSC

Gazetka 155 – październik 2016