22 marca 2023 r. Komisja Europejska opublikowała projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych zasad promujących naprawę towarów nabywanych przez konsumentów, która zmienić ma m.in. implementowaną do polskiego porządku prawnego dyrektywę towarową 2019/771. W kwietniu rozpoczęły się w Radzie UE prace nad wnioskiem Komisji Europejskiej dotyczącym tego projektu. Ze strony Polski bierze w nich udział Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Wniosek stanowi realizację priorytetu Komisji, jakim jest transformacja ekologiczna, w szczególności Europejski Zielony Ład i jego cel polegający na zrównoważonej konsumpcji.
Jedną z ważniejszych propozycji zmian jest zmniejszenie strumienia odpadów. Zadanie to miałoby być realizowane m.in. przez zwiększenie liczby naprawianych produktów, co skutkowałoby wydłużeniem czasu ich eksploatacji.
Autorzy projektu wskazali, że konsumenci często nie starają się naprawić wad produktów konsumpcyjnych, lecz przedwcześnie pozbywają się takich produktów, mimo że ich naprawa i dalsze użytkowanie byłyby możliwe. Dzieje się tak, gdy w ramach gwarancji prawnej określonej w aktualnej dyrektywie w sprawie sprzedaży towarów konsumenci wybierają wymianę zamiast naprawy oraz gdy poza gwarancją prawną zniechęca się ich do naprawy z powodu jej nieoptymalnych możliwości i warunków. W tym kontekście ograniczone jest również wykorzystanie towarów odnowionych, przez co potencjał ponownego wykorzystania towarów przez innych użytkowników pozostaje niewykorzystany.
Przedwczesne pozbywanie się towarów konsumenckich nadających się do naprawy skutkuje wzrostem ilości odpadów i emisji gazów cieplarnianych oraz prowadzi do zwiększenia popytu na cenne zasoby do produkcji nowych towarów. Problem przedwczesnego pozbywania się takich towarów występuje w całej UE w odniesieniu do szerokiej gamy tych towarów.
Celem projektu jest ułatwienie konsumentom naprawy, a nie wymiany towarów, i zwiększenie opłacalności naprawy. Przyjmuje się, że większy popyt przełoży się na ożywienie sektora napraw i jednocześnie zachęci producentów i sprzedawców do rozwijania bardziej zrównoważonych modeli biznesowych.
Projekt dyrektywy przewiduje, że w przypadku wystąpienia wady w produkcie na etapie po sprzedaży, zgodnie z dyrektywą w sprawie sprzedaży towarów, konsumentom przysługują środki ochrony prawnej przeciwko sprzedawcom w związku z wadami, które istniały w chwili dostawy towarów i ujawniły się w okresie odpowiedzialności wynoszącym minimum dwa lata. Zgodnie z dyrektywą w sprawie sprzedaży towarów konsumenci dokonują wyboru między nieodpłatną naprawą a wymianą towaru. Konsumenci nie mogą żądać zastosowania wybranego środka ochrony prawnej, jeżeli byłby on niemożliwy lub wiązałby się z niewspółmiernymi kosztami w porównaniu z innym środkiem ochrony prawnej. Jeżeli więc koszty wymiany niezgodnych z umową towarów będą równe kosztom naprawy lub od nich wyższe, sprzedawca będzie miał obowiązek naprawić towary.
Przedstawiono następujące wymagania dotyczące naprawy:
- W ramach gwarancji prawnej zmienia się hierarchia środków prawnych określona w dyrektywie w sprawie sprzedaży towarów, tak aby naprawa była domyślnym środkiem naprawczym, w przypadku gdy jest tańsza lub ma taki sam koszt jak wymiana. Naprawa będzie bezpłatna.
- Poza gwarancją prawną (np. po upływie dwuletniego okresu lub w przypadku wad, które nie istniały w chwili zakupu) – producenci towarów podlegających unijnym wymogom dotyczącym możliwości naprawy (określonym w załączniku II) będą zobowiązani do naprawy produktu przez 5–10 lat po zakupie (w zależności od rodzaju produktu), chyba że naprawa jest niemożliwa.
- Producent może pobierać opłaty za naprawy, o ile wykraczają poza odpowiedzialność sprzedawcy.
- Producent może zlecić naprawę podwykonawcy w celu wypełnienia swojego zobowiązania.
- Po opracowaniu wymagań dotyczących możliwości naprawy dla nowych grup produktów zakres obowiązku naprawy będzie się stopniowo rozszerzał.
Poza tym rozszerzono obowiązki informacyjne producentów: mają oni obowiązek informować o naprawie towarów oraz o usługach naprawczych w sposób łatwo dostępny, jasny i zrozumiały. Konsumenci mogą zażądać informacji na temat naprawy za pośrednictwem europejskiego formularza informacji o naprawie, aby ułatwić porównywanie ofert naprawy. Osoby zajmujące się naprawami powinny udzielać informacji, kiedy zamierzają wykonać usługę naprawy lub czy są zobowiązane do naprawy.
Agnieszka Hajdukiewicz
radca prawny
tel.: 0048 504 078 866
www.kancelariahajdukiewicz.com
Na podstawie:
https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-7767-2023-INIT/PL/pdf
Gazetka 222 – czerwiec 2023
