Prawo do wynagrodzenia za urządzenia przesyłowe
znajdujące się na nieruchomości
Właściciele nieruchomości położonych w Polsce przez które przebiegają lub są usytuowane bądź mają powstać urządzenia przesyłowe, takie jak słupy energetyczne, telekomunikacyjne bądź same linie energetyczne lub telekomunikacyjne, rury, transformatory, studzienki telekomunikacyjne, turbiny wiatrowe od 3 sierpnia 2008 roku uzyskali prawo do żądania wynagrodzenia od firm przesyłowych (zakładów energetycznych, telekomunikacyjnych, zakładów wodociągów i kanalizacji, gmin) za korzystanie z ich nieruchomości w ramach udzielonej tym przedsiębiorcom służebności przesyłu.
Wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorstwa przesyłowe należy się właścicielowi nieruchomości za sam fakt usytuowania czynnych urządzeń przesyłowych na jego działce. Innymi słowy, nawet jeśli urządzenie nie przeszkadza właścicielowi w korzystaniu z jego nieruchomości, ma on prawo do wynagrodzenia za udostępnianie swojej nieruchomości dla przedsiębiorcy będącego właścicielem urządzenia przesyłowego.
W przypadku kiedy urządzenie przesyłowe przeszkadza właścicielowi w swobodnym korzystaniu z nieruchomości czy to poprzez wyłączenie części działki w taki sposób, że uniemożliwia jej zagospodarowanie, emituje hałas, utrudnia dojazd do nieruchomości, ogranicza bądź niszczy uprawy czy też powoduje konieczność dostosowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pozbawiając działkę funkcji budowlanej na rzecz rolnej i wiele innych, wówczas istnieją podstawy do ustalenia kwoty wynagrodzenia w wysokości odpowiednio wyższej.
Przy czym należy mieć na uwadze, że urządzenie przesyłowe zawsze zmniejsza wartość rynkową nieruchomości. Niezasadne są w tej mierze nierzadko pojawiające się argumenty przedsiębiorstw przesyłowych, że urządzenie przesyłowe zwiększa wartość działki, gdyż na przykład dostarcza do budynków na niej się znajdujących odpowiednie media. Należy jednak pamiętać, że właściciele nieruchomości obciążani są za te media opłatami, stąd też zakłady przesyłowe na tranzycie przez nieruchomość zawsze zarabiają.
Wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości w ramach służebności przesyłu może być ustanowione w dwojaki sposób: albo jako jednorazowe wynagrodzenie albo co roczne (w tym sensie wynagrodzenie to podobne jest do wynagrodzenia za dzierżawę czy najem). Wybór sposobu ustalenia wynagrodzenia zależy od woli stron, przy czym w razie konfliktu na tym tle spór można oddać pod rozstrzygnięcie sądu.
W sytuacji kiedy urządzenie przesyłowe już znajduje się na nieruchomości, jej właściciel, obok żądania zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, może wystąpić do przedsiębiorcy przesyłowego z żądaniem zapłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres do 10 lat wstecz (3 lata w przypadku kiedy nieruchomość jest wykorzystywana w związku z działalnością gospodarczą właściciela nieruchomości).
Okolicznościami bardzo poważnie utrudniającymi uzyskanie wynagrodzenia, bądź wyłączającymi w ogóle możliwość jego uzyskania jest wyrażenie w okresie wcześniejszym zgody właściciela nieruchomości bądź jej poprzednika na bezpłatne z niej korzystanie przez przedsiębiorstwo przesyłowe lub upływ 30 lat od posadowienia urządzenia (w przypadku przestawienia urządzenia w wyniku np. prac remontowych termin biegnie od nowa).
Przedsiębiorca przesyłowy nie może odmówić ustalenia służebności przesyłu za wynagrodzeniem. Jest do tego zobowiązany przez odpowiednie przepisy prawa. W przypadku jednak gdyby strony nie mogły dojść do porozumienia czy to w zakresie ustanowienia samej umowy czy też jedynie wysokości wynagrodzenia, zarówno przedsiębiorca przesyłowy jak i właściciel nieruchomości mogą żądać ustanowienia tej służebności na drodze sądowej. Wniosek o ustanowenie służebności przesyłu należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, na której znajduje się urządzenie przesyłowe.
Agnieszka Hajdukiewicz
Radca prawny
Gazetka 121 – maj 2013
